Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü toplumda mağdur olan tüm bireylere ulaşmak adına çalışmalarını sürdürüyor.

Çalışmalardaki esas amaçsa aile bütünlüğünün bozulmasını engellemek ve bu sayede mağdur olan çocukların, kadınların ya da engelli bireylerin toplumun içinde var olmasını sağlamak. 10-16 Mayıs Engelliler Haftası ve 15 Mayıs Aile Günü'nü içine alan Aile Haftası nedeniyle bir araya geldiğimiz Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürü Tekin Balcı sorularımızı yanıtladı.

BURCU DÜZGÜN: Engelliler ve aile haftaları kapsamında, neler yaptınız ve bu etkinliklerde amaçlanan nedir?

TEKİN BALCI: Öncelikle şunu belirtmek istiyorum, engelli vatandaşlarımız için onların aileleri ve toplumdaki tüm bireylerimiz için belli günlerde etkinlikler yoğunlaşsa dahi, her zaman belirttiğimiz gibi aslında insanlara verdiğimiz hizmetler sürekli. Bunları bir gün ya da bir hafta içerisinde anlatmak, aktarmak aslında yetersiz kalıyor. Çünkü insana götürülen hizmetler yılın tüm günlerinde devam ediyor. Ama bugünler konularla ilgili farkındalığı daha çok arttırmak adına bir fırsat olabiliyor. Bu günler ve haftalar aynı zamanda toplumsal bazda bir bilgilendirmeye sebep olduğu için de önemli. Verilen hizmetlerde toplumumuzun da yanımızda olması çok büyük öneme sahip. Çalışmalar verilen destek ile daha bir anlam kazanıyor. Ancak bu sayede sonuca ulaşma bağlamında yol alabiliyoruz.

BURCU DÜZGÜN: Bu haftanın etkinlik şeması oluşturuldu mu?

TEKİN BALCI: Evet, oluşturduğumuz bu şemaya göre hareket ettik. Bu kapsamda Samsun Valiliğimiz koordinesinde bir tertip komitesi oluşturduk. Bu komitenin içerisinde ilgili kamu kurum ve kuruluşları da yer aldı. Ve komite ayrıca engelli sivil toplum kuruluşlarının da olduğu bir toplantı yaptık. Bu toplantının genel amacı engelliler haftasındaki etkinlikleri tek çatı altına toplamaktı. Kısacası programları Samsun Valiliği koordinesinde birleştirdik Bunun faydasını da gördük her engelli derneği ya da kuruluş yapmış olduğu etkinliği kendi içerisinde sınırlı tutmadı da daha geniş katılım sağlandı şahsım adına da güzel olduğunu düşünüyorum. Atatürk Anıtı'na çelenk sunumuyla programımızı başlattık. Çeşitli konuşmalar yapıldı. Daha sonra Mavi Işıklar Tesisinde yemek programı düzenledik. Samsunum 1 gemisiyle de gezi düzenledik.

BURCU DÜZGÜN: Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü'nün engelli bireyler ve onların sorunlarının çözümü noktasında nasıl bir bakış açısı var?

TEKİN BALCI: İl müdürlüğümüzün çalışmaları Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığımızın hizmet politikası ve temel felsefesi doğrultusunda, ilgili kanun tüzük ve yönetmelikler kapsamında gerçekleşiyor. Hizmet verdiğimiz gruplar içerisinde sosyal hizmet modelleri açısından sadece engelliler değil korunmaya muhtaç çocuklar, gençler, yaşlılar, kadınlar da var. Diğer taraftan şehit yakınları ve gaziler biriminin ilgili daire başkanlığı da bakanlığımızın birimleri içerisinde aynı şekilde o hizmetlerimizi de yürütüyoruz. Aslında bizim bu gruplardan herhangi birine farklı bir yaklaşımımız söz konusu olamaz. Biz bütüncül insancıl bir yaklaşımla hareket ediyoruz. İnsana ve aileye değer vererek çalışmalarımızı yürütüyoruz. Ailenin bütünlüğünün korunması ve geliştirilmesi temel amaç bu amaçla çocuklara da hizmet verirken aile odaklı çalışıyoruz aynı şekilde engelli vatandaşlarımıza da hizmet verirken aile odaklı çalışıyoruz. Engelli vatandaşlarımızda yaklaşımlarımızda herkesin bir engelli adayı olduğunu düşünerek hareket ediyoruz.

BURCU DÜZGÜN: Engelli vatandaşlara yönelik çalışmalarda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın temel politikası nedir?

TEKİN BALCI: Öncelikle engelliliği ortaya çıkartan sebeplerin ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapılıyor. Bunlar da koruyucu önleyici ve eğitim çalışmaları şeklinde gündeme gele biliyor. Diğer taraftan eğer engellilik ortaya çıkmışsa var olan kanun, tüzük ve yönetmelikler kapsamında engelli haklarının korunması ve geliştirilmesi anlamında çalışmalar yapılıyor ki bu çalışmalar engellilerimizin toplum içinde birey olarak kendi kendine yeterli kendisini başkalarına yük olarak görmeyen kişiler olabilmeleri için gerçekleştiriliyor. Burada temel hedefimiz de bu. Her engelli bireyimizin insan onuruna yaraşır bir hayat sürmeye hakkı var. Tabi bu amaçla yapılan çalışmalar çok çeşitli birkaç kelime ya da cümle ile anlatmakta çok kolay değil.

BURCU DÜZGÜN: Engelli vatandaşlara yönelik çalışmalar pratikte nasıl çıkıyor karşımıza? İl Müdürlüğü nasıl çalışmalar yürütüyor?

TEKİN BALCI: Resmi bakım ve özel bakım merkezlerinde bakım ihtiyacı olan engellilere yatılı ve gündüzlü hizmetler verilmektedir. Ayrıca, bakım ihtiyacı olan engelli bireylerin ikametgah adreslerinde evde bakım hizmeti bulunmaktadır. Samsun'da bu çalışma yapılırken ilk olarak engellilerimizin kayıt altına alınması söz konusu oldu ki bu çalışma sadece bizim değil Valiliğinde yürüttüğü bir çalışmadır. 179 Bin engellimiz bu çalışmanın neticesinde kayıt altına alınmıştır. Onlardan 105 Bini kadın 75 Bini erkek engellimiz idi.

BURCU DÜZGÜN: Evde bakım ücreti/Evde bakıma destek yardımından yararlanma koşulları nelerdir?

TEKİN BALCI: Evde bakım ücreti/evde bakıma destek yardımından yararlanabilmek için hastanelerden alınacak Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik' kapsamında alınan Engelli Sağlık Kurulu Raporlarında engel oranı % 50 ve üzeri olması gerekiyor. Ayrıca ağır engelli EVET- HAYIR bölümünde EVET ibaresi olması gerekmektedir. Ayrıca her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olunan birey sayısına göre kendisine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3'ünden daha az olduğunun bakım raporu ile tespit edilmesi gerekmektedir.

BURCU DÜZGÜN: Bu koşullar sağlandığında ücret engelli bireye mi veriliyor?

TEKİN BALCI: Böyle biliniyor ancak doğrusu bu değil. Engelli bakım ücreti engelliye değil. Engelliye yardım eden bakan kişiye veriliyor. Bu kişi engelli vatandaşımızın akrabası olabilir. Annesi babası ablası yengesi olabilir. Akrabalardan birisi veya kişinin vasisi olması gerekiyor.

BURCU DÜZGÜN: Engelli bakım ücreti alan kişilerin takibi de sağlanıyor mu?

TEKİN BALCI: Elbette, kurul denetimlerini sürdürüyor. Hatta biz engelli ücretini bağladıktan sonra yıl içerisinde aileleri tekrar kontrol ediyoruz. Bu kontroldeki amacımız tabi denetlemeden ziyade engelliye bakan kişinin hakikaten bu görevi yerine getirip getirmediği de gözlemlemek. Kişi engellilik konusunda yetersiz bilgiye sahipse onu bilgilendirmemizi de bu gözlem sağlıyor. Rehberlik çalışmaları da yapılıyor.

BURCU DÜZGÜN: Samsun'da evde bakım ücretinden kaç kişi yararlanıyor?

TEKİN BALCI: 25 bin kişi başvuru yaptı şu anda 10 bin kişiye biz evde bakım ücreti veriyoruz. Bu sayı zaman zaman artıyor zaman zamanda ölümlere bağlı olarak azalıyor. İşlemleri çok hızlı bir şekilde yerine getire biliyoruz. Bir engellimiz ya da ailesi bu hizmetten faydalanmak isteyen ailesi bize başvuru yaptığında yaklaşık bir ay içerisinde şartlar uygunsa ödeme yapmaya başlıyoruz.

BURCU DÜZGÜN: Engelli kimlik kartı nedir? Nasıl kullanılır ve bu kartı edinmek için aranan şartlar ve bu kartın sağladığı haklar nelerdir?

TEKİN BALCI: Engelli kimlik kartı, 'Engelliler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Engellilere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmelik' gereği engellilere tanınan hak ve hizmetlerden yararlanmada kullanılmak üzere engelli kişilere verilen kimlik kartıdır. Engelli kimlik kartı Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri aracılığı ile düzenlenmektedir. Bu kart doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle meydana gelen bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini yüzde kırk (%40) veya daha yüksek bir oranda kaybeden ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan engelli bireylere verilmektedir. Engelli kimlik kartı ile başta ücretsiz ve indirimli seyahat olmak üzere birçok hak ve hizmetten yararlanılmaktadır. Engelli kişilerin faydalanacakları hak ve indirimler; ilgili kurum, kuruluş veya yerel yönetimler tarafından belirlenmektedir. Bunun yanında bazı kamu ve özel sektör kuruluşlarının, engelli kimlik kartı, nüfus cüzdanına işlenmiş engellilik bilgisi ya da engellilere verilen sağlık kurulu raporunu esas alarak engellilere sağladığı kolaylıklar bulunmaktadır. Bu indirimler ve/veya oranları zaman zaman ilgili kurumlar tarafından değiştirilebilmektedir. 8450 kişi Samsun'da bu kartı kullanıyor.

BUDCU DÜZGÜN: Engelli kişi evde bakılamayacak durumdaysa nasıl bir yol izleniyor?

TEKİN BALCI: Bu noktada kurum bakım hizmetleri devreye giriyor. Bugün Samsun'da iki tane resmi bakım ve rehabilitasyon merkezimiz var bunlardan biri Samsun İl merkezimizde diğeriyse Havza'da. Bunların yanı sıra Samsun içerisinde de yedi tane özel bakım merkezi var. Yedi özel bakım merkezinin toplam kapasitesi 694. Şuan itibariyle kapasitemizde hemen hemen dolmak üzere toplamda 800 engellimize 24 saat yatılı bakım hizmeti Samsun bazında verilmektedir.

BURCU DÜZGÜN: Resmi ve yatılı-gündüzlü bakım merkezine yerleştirme veya faydalanma işlemi için nereye başvuru yapılır ve hangi mevzuat ile işlem yapılır?

TEKİN BALCI: Engellilere hizmet veren resmi ve yatılı-gündüzlü bakım merkezlerine yerleşmek veya faydalanmak için Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüklerine başvuru yapılması gerekmektedir. Engellilerin Bakımı Rehabilitasyonu ve Aile Danışmanlığı Hizmetlerine Dair Yönetmelik kapsamında işlem yapılmaktadır.

BURCU DÜZGÜN: Bu hizmet için kişinin bir ücret ödemesi gerekir mi?

TEKİN BALCI: Şartlar sağlanmışsa kişi tüm bu hizmetlerden ücretsiz olarak faydalanır.

BURCU DÜZGÜN: Bu haftanın bir diğer konusu da aile, bu noktada nasıl çalışmalar yapılıyor?

TEKİN BALCI: Engellilere yönelik ve diğer gruplarımıza yönelik yaptığımız tüm çalışmalar da esasen aile merkezli çalışmalar. Bu hafta kapsamında da aileye yönelik verdiğimiz hizmetleri de daha çok insana duyurmak için etkinliklerimizi sürdürüyoruz. Temel amacımız sorunları ortaya çıkmadan çözebilmek. Kurum bakım hizmetine henüz gelmeden koruyucu, önleyici hizmetleri ön plana almaya çalışıyoruz. Hiçbir kurum aile sıcaklığının yerine geçemez.

BURCU DÜZGÜN: Aile ile ilgili bir sıkıntı durumu ortaya çıktığında nasıl bir çalışma sisteminiz var?

BALCI: Sıkıntılı durum bize bildirildikten sonra ilgili meslek elemanlarımız hemen belirtilen adrese gidiyor. Adreste bir inceleme yapılıyor. Öncelikle bireyin ihtiyaçlarının ne olduğuna bakılıyor. İhtiyaçlar o ortamda karşılana biliyor mu buna bakılıyor. Sıkıntının sebebine bakılıyor ki bu ekonomik kaynaklı da olabiliyor. Her türlü durum ve ihtimal değerlendiriliyor. Kapsamlı çalışmanın sonucunda bir rapor hazırlanıyor. Bu rapor doğrultusunda o bireye hangi tür hizmet modelimizin verilmesi gerektiğine karar veriyoruz. Bu noktada da temel bakış açımız bireyin ailesinin yanından ayrılmamasına yönelik oluyor. Kesinlikle sorunu bulunduğu ortamda çözmeye çalışıyoruz özellikle çocukların aile ortamlarından kopmamaları adına çalışmalarımızı yürütüyoruz ve amacımız da ilerleyen zamanlarda sorunların ortaya dahi çıkmadan çözülmesini sağlamak.

BURCU DÜZGÜN: Peki, bu mümkün değilse yani çocuğun ailede kalması sakıncalıysa…

TEKİN BALCI: Önce ailede yaşanan sıkıntının ekonomik olup olmadığına bakıyoruz. Eğer çocuğa yansıyan sıkıntı ekonomikse onun çözülmesi için adım atıyoruz. Bu noktada çocuğa ekonomik destek sağlayabiliyoruz sıkıntının ona yansımaması için. Bu yardımla birlikte ailenin belli sorunları da ortadan kalkabiliyor. Yani sorun ekonomikse çocukları hiçbir zaman kurum bakımına almayı düşünmüyoruz.

BURCU DÜZGÜN: Bu yardım ne kadar devam ediyor?

TEKİN BALCI: Burada temel amaç kriz durumunun aşılması oluyor. Ailenin durumu düzelinceye kadar biz yardımları vermeye devam ediyoruz. Ama altı ayda bir de periyodik takipler yapıyoruz. Gelişmeler izleniyor. Eğer ailenin ekonomik durumunda bir değişiklik olmaz ve aile kriz durumundan çıkamazsa çocuğun eğitimi bitinceye kadar bu desteğimiz de sürüyor.

BURCU DÜZGÜN: Peki, ailede ihmal şiddet vb. daha kötü bir durum varsa ve bu durum çocuğu etkiliyorsa nasıl bir çalışma yapılıyor?

TEKİN BALCI: O ortamda çocuğun yetişmesi sağlıklı gözükmüyorsa bu kez çocuğu alıp kendi diğer hizmet modellerimize geçiyoruz. Diğer hizmet modellerimize geçtiğimizde dahi biz çocuğu öncelikle kurum bakım hizmetine yerleştirmeyi düşünmüyoruz. Önce eğer durumu uygunsa çocuğu evlat edinme hizmetimizden faydalandırıyoruz. Burada da amacımız yine, çocuğu aile ortamından kopartmamak. Evlat edinme hizmetimiz ile ilgili de çok sayıda başvurumuz var. Son üç yıl içerisinde 211 çocuğumuzu evlat edinme hizmetinden yararlandırdık biz Samsun'da.

BURCU DÜZGÜN: Evlat edinme hizmeti noktasında karşılaşılan problemler var mı?

TEKİN BALCI: Şöyle durumlarla karşılaşıyoruz. Çocuğun evlatlık verilmesi notasında tüm şartlar uygun, evlat edinmek için bekleyen ailelerde işlemlerin bir an önce gerçekleşmesi için bekliyor. Ancak orada temel bir sıkıntımız var çocuk bize geldiğinde annesi ilgili mahkemeye rıza kararı göstermeye biliyor yani anne çocuğunun evlatlık verilmesini istemiyor bu noktada da işlemler gerçekleşmiyor. Annenin 'çocuğum evlatlık olarak verilebilir' beyanı olması lazım.

BURCU DÜZGÜN: Koruyucu aile hizmeti bu noktada mı devreye giriyor?

TEKİN BALCI: Çalışmanın bir sonraki boyutu bu oluyor. Yani yine kurum bakımına hemen alınmıyor çocuk. Bugün Samsun'da 127 ailemizde 139 tane çocuğumuz bu hizmetten faydalanıyor.

BURCU DÜZGÜN: Nedir bu hizmet modelinin özellikleri?

TEKİN BALCI: Bu modelde çocukların bakma sorumluluğu bizde her türlü ihtiyaçlarını karşılama sorumluluğumuz bizde ve diyorum ki gelin çocuklarımıza birlikte sahip çıkalım. Bu sorumluluğu birlikte alalım. Bu hizmette çocukların kayıtları bizde oluyor.

BURCU DÜZGÜN: Diğer illerle kıyasladığımızda Samsun ne durumda koruyucu aile sayısı olarak?

TEKİN BALCI: Bu noktada iyi bir yerdeyiz. Altıncı sırada yer alıyoruz. Sayının artması noktasında da çalışmalar sürdürülüyor.

BURCU DÜZGÜN: Evlat edinme ve koruyucu aile arsındaki temel farklar nedir?

TEKİN BALCI: Koruyucu Aile Hizmeti, Gönüllü Aile ve Evlat Edinme hizmetleri ile karıştırılmaktadır. Gönüllü ailelik, çocukların kuruluşlardaki yaşantılarına yardımcı olmaya yöneliktir. Hafta sonu ve tatil günlerinde kuruluş müdürlüğü tarafından uygun bulunan çocukları evinizde misafir etmeniz mümkün olabilmektedir. Evlat edinme ise, biyolojik aileleri ile yaşama şansını kaybetmiş çocuklar için uzun süreli ve istikrarlı bakım sağlamaya yöneliktir. Koruyucu Aile ve Evlat Edinme Hizmetlerinin odağı, çocuğun aile yanında yetişmesi olduğundan, her ikisinde de ailelerin seçim kriterleri temelde aynıdır. Ancak, her iki hizmetten yararlandırılacak çocukların hukuki durumları farklılık göstermektedir. Evlat edinme hizmetinde aile, evlat edinme yolu ile hukuksal bir süreci tamamlayarak velayet hakkını alırken, Koruyucu aile sisteminde aile, çocuğun bakım, yetişme ve eğitim sorumluluğunu Devlet ile paylaşmaktadır, çocuğun velayeti öz ailesinde kalmaktadır. Bizlere başvuru yapan bazı vatandaşlarımız avlat edinme hizmeti için gelip sonrasında koruyucu aile olmaya karar verebiliyor.

BURCU DÜZGÜN: Koruyucu aileler ile aranızda nasıl bir ilişki söz konusu?

TEKİN BALCI: Biz her yirmi aileye bir meslek elemanı veriyoruz ve o meslek elemanı bu ailelerle sürekli rehberlik çalışması içerisinde oluyor. İrtibat hiç kopmadan sürekli destek oluyoruz. Bütün hizmetlerde temel noktamız çocuğun yüksek yararı. Ve koruyucu ailelerimize belli bir ücret ödediğimizi de belirtmek isterim.

BURCU DÜZGÜN: Mağdur durumdaki kadınlara yönelik ne gibi çalışmalar yapılıyor?

TEKİN BALCI: Tabii şiddettin her türlüsüne karşıyız. Değişik nedenlerle bu istenmeyen durum söz konusu olduğunda il müdürlüğümüze bağlı şiddet önleme merkezimiz 7/24 açık kendisi ya da emniyet vasıtasıyla bize gelmiş olan kadınlarımız ile ilgili çalışmaları gündeme getiriyoruz. Onun öncesin de de eğitim çalışmalarımız var işin uzmanları ailelerle çalışma yapıyor. Şiddet önleme merkezlerimizde meslek edindirme kurslarımızda söz konusu.

BURCU DÜZGÜN: Evlilik öncesi eğitim noktasında neler yapılıyor ve çalışmaların amacı nedir?

TEKİN BALCI: 'Evlilik Öncesi Eğitim Programı' ile evlilik çağına gelmiş ve aile kurmak amacıyla bir araya gelen çiftlerin, evlilik hayatına hazırlanmaları amaçlanmaktadır. Evlilik Öncesi Eğitim Programı, evlilik öncesi süreçte çiftlerin birbirlerini iyi tanıması, evlilikle ilgili gerçekçi beklentiler oluşturabilmeleri amacıyla etkili iletişim kurma yollarını ve olası sorunlarla nasıl baş edeceklerini öğrendikleri bir program olup, çiftlere evliliğe 'iyi bir başlangıç yapabilme' fırsatı vermektedir. Evlilik uyumunda; eşlerin evlilik öncesi hazırlığının ve evlilik problemleri henüz ortaya çıkmadan eğitim almalarının önemi bütün dünyada bilimsel çalışmalarla da ortaya konmaktadır. Bu çalışmalarımız artarak devam ediyor.

BURCU DÜZGÜN: Teşekkür ederiz

FOTOĞRAFLAR: ÇILGA GÜREL