İslami şartlara göre Ramazan'da oruç tutmak farz bir ibadet ve sağlığı elveren herkesin bu ibadeti yerine getirmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra ibadetlerin bir de hikmet boyutu var ki, bu da o ibadetin kişinin hayatına sağladığı manevi katkı anlamına geliyor.

Yani, muhtaç durumda olan insanları anlamamıza vesile olan oruç ibadetinin yansımalarını diğer tüm aylarda da hissetmeliyiz. Samsun İl Müftüsü Veysel Çakı ile Ramazan ayı ve oruç ibadeti üzerine konuştuk.

BURCU DÜZGÜN: Ramazan'ın fazileti nedir?

VEYSEL ÇAKI: Ramazanın bizim için faziletli olabilmesi ve ibadetlerimizin arzu edilen neticeyi verebilmesi için alt yapısının sağlam olması lazım. Bir binanın sağlam olması, insanların ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılayabilmesi için temelinin çok sağlam olması gerekir. Temeli kaygan olan bir binada siz rahat edemezsiniz. Orucun oruç olabilmesi, orucun tutulabilmesi zahmetine katlanılabilmesi için alt yapısının kişide sağlam olması lazım. Bu temel imandır. Kişinin Allah'a ahiret gününe ve diğer iman esaslarına inancı güçlü olmalıdır. Güçlü olacak ki Allah'ı tanıyacak, Allah'ın rızasını kazanmak için gerekirse on yedi saat aç kalacak. Allah'ı tanıyacak ki sahip olduğu ne varsa Allah'a borçlu olduğunu bilecek. Ve o zaman diyecek ki, 'On bir ay yedim içtim şimdi onun rızasını onun hoşnutluğunu kazanmam için onun emirlerini tutmam gerekir.' Yine ahirete imanı güçlü olacak ve bilecek ki, 'Bu sahip olduğum hayat benim için geçicidir. Ölüm insan hayatı için dünya hayatının sonudur ama hayatın sonu değildir' diyebilecek. Çünkü bu ibadetlerin ahirette de çok muazzam bir hayatı getireceğini kişi bilecek.

BURCU DÜZGÜN: Ramazan'ın sadece oruç ayı olmadığını biliyoruz, diğer ibadetlerden de bahsedecek olursak neler söyleyebiliriz?

VEYSEL ÇAKI: Ramazan sadece oruç ayı değil ancak Ramazan ayında yapılan en önemli ibadet oruç ibadetidir. Aylar, günler çok faziletli olabilir hatta bazı mekanlar da faziletlidir. Ancak bu günlerin, ayların veya mekanların faziletli olması aslında biraz da bize bağlıdır. Bizim gayretimiz yoksa Ramazan'ın mücerret olarak faziletli olması bizim Ramazanımızın da faziletli olduğu anlamına gelmez. Ramazanımızın faziletli olması bizim gayretimize bağlıdır. Örneğin, bir semt pazarı çok güzel çok yoğundur ancak, siz tezgahınızı açmadıysanız sizin için o pazarın bir anlamı bir kazancı olamaz.

BURCU DÜZGÜN: Ramazan ayını farklı kılan nedir?

VEYSEL ÇAKI: Ramazan ayında gerçekleşen bazı olaylar Ramazan ayını diğer aylardan farklı kılıyor. Yoksa Allah'ın zamanı her zamana aynıdır. Bu ayı farklı kılanlarsa birincisi malumunuz olduğu üzere İslam'ın beş şartı var ve onlardan biri oruç tutmak, bu farz ibadetin yapıldığı ay olması. Ramazan ayında yapacağımız en önemli ibadet, farz olan Ramazan orucunu tutmak ama tabii sağlıklı, sıhhatliysek. Ayrıca Kuran-ı Kerim'de ismi geçen tek ay Ramazan'dır. Ramazan'a fazilet kazandıran önemli hususlardan biride Kuran-ı Kerim'in Ramazan ayında indirilmeye başlanmasıdır. Buradan da Hz. Peygamberimize peygamberliğin geldiği ayın Ramazan olduğunu anlıyoruz. Öyle ki Ramazan bin aydan daha hayırlı bir geceyi yani Kadir Gecesi'ni de içerisinde barındıran bir aydır. Ramazan bereket ayıdır. Allah Resulü buyuruyor ki ' O ayda nafile bir ibadet işleyen diğer aylardaki farz bir ibadeti yapmış kadar sevap kazanır.' Bu ifade Ramazan ayının bereketinin de bir göstergesidir. Peygamber efendimiz şöyle devam ediyor: ' Bu ayda bir farz işleyen diğer aylarda yetmiş farz işlemiş kadar mükafat alır.' Bu ifade de Ramazanın mükafat boyutunu gösteriyor.

BURCU DÜZGÜN: Bu kadar özel bir zaman dilimini toplum olarak anlamlı ve gereğine uygun bir şekilde değerlendirebiliyor muyuz? Sizin gözlemleriniz neler?

VEYSEL ÇAKI: Tabii toplum olarak ciddi sıkıntılarımız var. İyi bir dindarlığın ve iyi bir Müslüman olabilmenin temelinde iman yatıyor. Maalesef insanlar Allah'a ve ahiret gününe imanı zayıfladıkça dünyevileşti; dünya için katlandığı zahmete, ebedi bir hayat için katlanamıyor. Öyle olunca da arzu edilen neticeyi alamıyoruz. Tabi çok şükür ülkemizde özellikle de yöremizde Ramazan'da oruç tutan, mukavele dinleyen, iftar veren insanlarımız var. Bunlar çok güzel gelişmeler. Ama eksik taraflarımız da var. Örneğin, bazı insanlarımızın Ramazan'ın yaz ayına denk gelmesi ve günlerin uzun olması nedeniyle gücü kuvveti yerinde olduğu halde oruç tutmadıklarını görüyoruz. Biz Rabbimize dua ediyoruz, Allah onlara da nasip etsin. Yeterince değerlendirme konusunda bir diğer husus da çevremize sağlayacağımız fayda. Ramazan ayı aynı zamanda da yardımlaşma ayı, öyle olunca da Ramazan çevremizde bulunan insanların halini anlama konusunda da bize bir fırsat veriyor. İbadetlerin bir ibadet boyutu vardır ki, bu ibadeti Allah'ın emri olduğu için yerine getirdiğimiz anlamına gelir. Bir de hikmet boyutu vardır.

BURCU DÜZGÜN: İbadetlerin hikmet boyutu ne demektir?

VEYSEL ÇAKI: Bu çok önemli bir konu ibadet sadece bizi cennete götürsün diye yapılmamalı. İbadet esas dünyada bize faydalı olmalı. Buna da hikmet boyutu diyoruz. Rabbim oruç tuttururken bize adeta 'Sahuru yediğin halde akşam iftara bir saat kaldığında yemeğe içmeye Allah'ın nimetlerine ne kadar ihtiyaç duyuyorsun bunların kadrini kıymetini bil, senin durumun iyi her şeyi alıp yiyebiliyorsun. Senin eriştiğin yiyebildiğin yiyeceklere ulaşamayanlar var. Muhtaç, mülteci konumunda olanlar var. Onların da halini anla' demek istiyor. Bu mesajı veriyor.

BURCU DÜZGÜN: Önemli olan Ramazan ayının diğer aylara da yansıyabilmesi diyebiliriz öyleyse…

VEYSEL ÇAKI: Kesinlikle tuttuğumuz oruç sadece Ramazan ayında kaldıysa yoksul insanları sadece Ramazan'da hatırladıysak ve bana göre Ramazan'ı diğer aylara taşıyamadıysak çok da maksat hasıl olmuş diye düşünmüyorum.

BURCU DÜZGÜN: Toplum olarak ciddi sıkıntılarımız var dediniz. Bu konuda iftar sofralarındaki israf da dikkat çekici hale gelebiliyor. Bununla ilgili sizin yorumunuz nedir, nasıl önlenir, ne yapmak gerekir?

VEYSEL ÇAKI: Gerçekten bu konu da çok üzgünüm. İnsanlar niyetini çok iyi hesap etmeli. Ameller niyete göredir. Tüm ibadetlerimizde amacımız yalnız Allah'ın rızasını kazanmak onun hoşnutluğunu elde etme olmalıdır. Aksi takdirde farklı düşünceleri ibadetimizin niyetine katarsak o ibadet halis olmaktan yalnızca Allah rızası için olmaktan çıkar. İsraftan da sakınmak gerekir. İsraf haramdır. Hem bir ibadet yapıp hem akşamında haram ile iş yapmayı anlamak mümkün değil. Maalesef Ramazan ayında israf çok fazla oluyor. İki ekmek yeterken açlığın vermiş olduğu bu his ile üç alınıyor, dört alınıyor. İhtiyaç fazlası yiyecekler muhtaç insanlar hiç düşünülmeden çöpe atılıyor. Bunu Ramazan'ın, ibadetin ruhuyla bağdaştırmak mümkün değil. Bir diğer konu da değişik kurum ve kuruluşlar iftar yemekleri veriyorlar ama bakıyorsunuz ortaya konulanların yarısı israf oluyor. Bunlar hep hesap kitap işidir. Bunların hesabı bir gün mutlaka sorulacak. En azından yiyecekler çöpe atılmak yerine değerlendirilmelidir. Bir kez daha belirtmek isterim israf günahtır. Bir diğer konu bu sofralarda yardıma muhtaç fakir fukara insanların olması lazım, yoksa durumu iyi olan insanların birbirlerini böyle mükellef sofralarda ağırlaması çokta anlamlı değil. Esas oralarda öğrenciler, yoksullar, o yemeklere ulaşamayan insanlar olmalı. En azından bu sofralara oturanların bir kısmı onlardan olmalı. Örneğin öğrencilerimiz, huzurevlerinden yaşlılarımız davet edilebilir. Bu daha da güzel olur ve Ramazan havasına daha uygun düşer diye düşünüyorum.

BURCU DÜZGÜN: Ramazan'da camilerimiz de doluyor. Teravih namazının önemi nedir?

VEYSEL ÇAKI: Ramazan ayında nafile ibadetlerimizden biri Teravih namazıdır. Teravih namazı sünnet bir namazdır ve Ramazan'ın manevi havasına önemli bir katkı sağlar. Ancak Ramazan ayında özellikle son yıllarda belli bir zamandan sonra Teravih namazına ilgi azalıyor. Halkımızdan ricamız çocuklarımızla kadınlarımızla camilerimizi şenlendirmeliler. Biz gerekli tedbirleri camilerimizde aldık. Her camimizde halkımızın rahat ibadet edebileceği mekanlarımız mevcut. Temizlikler yapıldı, irşat faaliyetlerimiz devam ediyor. Özellikle Ramazan ayında vakit namazlarımızı da camide kılmaya özen göstermeliyiz. Ramazan ayını en güzel şekilde değerlendirmemiz konusunda halkımızın hassasiyeti devam etmelidir.

BURCU DÜZGÜN: Oruç ibadetinden ayrıntılı şekilde bahsedecek olursak, bu ibadetin gerekleri nedir?

VEYSEL ÇAKI: Zaman zaman sosyal medyada da yer alan güzel bir söz var. 'Biz orucu tutmalıyız, oruç da bizi tutmalı'. Bu söz çok anlamlıdır. İnsanlar oruç tutarken helallerden uzak durdukları gibi haramlardan da uzak durmalı. Örneğin gönül kırmaktan, yalan konuşmaktan, kul hakkına girmekten, iftira atmaktan sakınmalıdır. İbadet bir eğitimdir. Allah on yedi, on sekiz saat bizi belli şeylerden uzak tutarak bir nefis eğitimi sağlıyor. Bu aynı zamanda bir sabır, arınma eğitimidir. O nedenle tüm bunları diğer zamanlara da yayabiliyorsak bir anlamı var. Örneğin, siz bir sporcusunuz antrenman yapıyorsunuz. Antrenman çok önemlidir ama esas önemli olan sizin müsabaka esnasındaki performansınızdır. Ramazan orucunu tutan bir insanın da bu tuttuğu orucun kendisine ne kadar faydalı olduğunu da Ramazan'dan sonraki davranışları gösterir. Kul hakkı yemeden günahsız bir hayat sürebiliyorsak, orucumuzun eğitiminden başarıyla çıktık demektir. Bunu namazda da görüyoruz. Namazı kılmak kolaydır ancak namazı yaşamak o kadar kolay değildir. Gerçek namaz kılıp kılmadığımız namazdan çıktıktan sonra belli olur. Şunu da vurgulamak gerekir her şey düzgün gittiği zaman zaten sabır gerekmez sabır bazı şeyler ters gittiğinde ihtiyacımız olan bir şeydir. Sonuç olarak, oruç sadece maddi şeylerden uzak durmak değildir. Gözümüzü, dilimizi, kulağımızı, elimizi, ayağımızı haram dediğimiz davranışlardan uzak tutarak kimsenin kalbini kırmadan oruç tutmak gerekir. Orucun gereği budur. Kişilerin insanların kalbini kırdığı bir oruç, oruç değildir. Şeytana kapıları, pencereleri kapatmak gerekir. Şeytan oruç tutmamızdan memnun değildir. Oruç tutan bir insanın çevresindeki insanları incitmesi, kötü sözler söylemesi o orucun hikmetiyle bağdaşmaz. Ramazan gönülleri yıkma değil gönüller yapma ayıdır.

BURCU DÜZGÜN: Ramazan ayında özellikle dikkat etmemiz gereken hususlar nelerdir?

VEYSEL ÇAKI: Ramazan Kuran ayıdır. Bu noktada özellikle evlerimizi ihmal etmeyelim. Çocuklarımız bizi namaz kılarken, Kuran okurken görmeli. Evlerimiz Kuran ile şenlenmeli. Ramazan ayında mutlaka bir hedefimiz olmalı. Burada dikkat çekmek istediğim bir konu var olabildiğince Kuran okumalıyız dedik, mealini de okumamızda fayda var, anlayarak okuyalım. Kuran-ı Kerim bize rehber olarak inmiştir mutlaka anlamalıyız. Özellikle çevremizdeki insanlardan fakir fukaraya yönelik ilgimizi eksik etmemeliyiz. Zekatlarımız, fitrelerimiz, sadakalarımızla yardıma muhtaç insanlarında güzel bir Ramazan geçirmesini sağlayabiliriz. Ramazanda zorda olan darda olan insanların halini Rabbimiz bizlere tattırıyor. Ramazan aynı zamanda da yardımlaşma ayıdır. Durumu iyi olan Müslümanların duyarlı olmalarını özellikle rica ediyoruz.

BURCU DÜZGÜN: Fitre, fidye ve zekatın anlamı ve önemi nedir?

VEYSEL ÇAKI: Fitre, Ramazan'a has bir ibadettir Halk arasında fitre denilen sadaka-i fıtır, Ramazan ayının sonuna yetişen ve aslî ihtiyaçlarından başka nisap miktarı mala sahip bulunan her Müslüman'ın vermesi vacip olan mali bir ibadettir. Bu yıl 15 TL olarak belirlenmiştir. Fidye ise oruç tutmaya gücü yetmeyen, düşkün ve yaşlı kimseler ile iyileşme ümidi olmayan hastalar, Ramazan ayının her günü için birer fidye verirler. Fidyenin tutarı aynen fitre kadardır. Bu fidyeler ramazanın başlangıcında verilebileceği gibi, Ramazan'ın içinde veya sonunda da verilebilir. İsterse fidyenin hepsinin bir fakire topluca verir, ayrı ayrı fakirlere de verebilir. Şunu belirtmek isterim, bir fidye ve ya fitre ikiye bölünüp iki kişiye verilemez. Zekat da gelince, zekat Ramazan'a has bir ibadet değil ama Müslümanlar Ramazan'ı tercih etmişlerdir. Bunun sebebi de zenginliğin üzerinden bir yıl geçmesi şartıdır. Yani hesabın kolay yapılması için Ramazan tercih edilir. Ayrıca Ramazan ayında yapılan tüm ibadetlerin mükafatının daha fazla olması Ramazan ayının tercih edilmesindeki diğer nedendir. Zekat konusunda Türkiye'de maalesef yeterli hassasiyet yok. Bazı insanlar verdikleri vergileri zekat sayıyor. Bu yanlış bir tutum. Arada sırada vermekle de zekat verilmiş olmaz. Tam hesaplanmış olması şarttır. Bu hesap yapılarak fakirin hakkının verilmesi lazımdır. Kırkta bir bu fakirin hakkıdır. Kuranı Kerim de de bundan sık sık söz edilir Zekatın kelime anlamı da artma, çoğalma, temizlik, bereket, iyi hal ve övgüdür. Verdiğimiz zekatlarımız bizim için ahiret sermayesidir. Ramazan'da verilmesi daha iyi olur. Zekat malımızın sigortası gibidir.

BURCU DÜZGÜN: Kişiler, zekat verecek muhtaç insan bulamazsa ne yapmalı?

VEYSEL ÇAKI: Ben vereyim de nasıl olursa olsun demek asla doğru değildir. Yerini mutlaka bulmalı maalesef ülkemizde din çok istismar ediliyor. Bu işin istismarını da yapan çok fazla insan var. Bu konuda biraz emek vermek gerekir. Güvenilir yerler var makbuz karşılığında güvenilir vakıflara zekat verile bilir ancak burada bir diğer önemli konu da zekat için kişi ilk olarak en yakınındakilere bakmalıdır. Kişi önce kendi kardeşine akrabalarına komşularına ve şehrinde yaşayan insanlara bakmalıdır.

BURCU DÜZGÜN: Ramazan'da kalp temizliğinin önemi nedir?

VEYSEL ÇAKI: İbadetlerin gönül dünyamızı temizlemesi gerekir. Müslümanın iç dünyası da tertemiz olmalı Ramazan arınma ayıdır. Çok faziletli bir ay. Bu konu ile ilgili çok güzel Hadisi Şerifler var. İslam'da üç temel esas var birincisi iman ikincisi ibadetlerimiz ve esas zirvesi güzel ahlaktır. Ahlak bir ağacın meyvesi gibidir. Müslümanlığın tarifinde de iyi insan olmak ifadesi vardır. İçi temiz olanların eli de dili de temizdir içimizi temizleyecek olan da iman bütünlüğümüzdür, ibadetlerimizdir. O nedenle Müslüman ramazan ayında kendini kontrol etmeli, geçmişini ve geleceğini bir gözden geçirmeli ve Ramazan ayını fırsat bilerek gönüller yapmalıdır. Allah'ın memnun olacağı bir insan olma yönünde gayret göstermelidir.

BURCU DÜZGÜN: Son olarak neler söylemek istersiniz?

VEYSEL ÇAKI: Bu yıl Ramazanın konusu 'Gelin gönüller yapalım bu ramazan ve her zaman' buna uygun davranmalıyız. Allah Resul'ünün bir Hadisi var 'Allah katında en faziletli amellerden birisi bir Müslümanın gönlünü memnun etme bir Müslümanın duasını alma mutlu etmedir.' Bizim çevremizde de mağdur durumda olan çok fazla insan var gelin Ramazan'ı fırsat bilerek onların gönüllerini alma dualarını alma konusunda gayret gösterelim. Maddi imkanlarımızın bir bölümünü onlarla paylaşalım. Ramazan'da belki biraz suya ihtiyaç duyacağız belki biraz acıkacağız ama bu Rahmet olarak bize dönecek inşallah.

BURCU DÜZGÜN: Teşekkür ederiz.

Röportaj: Burcu DÜZGÜN

Fotoğraf: Çılga GÜREL