Alzheimer hastalığı başta hafıza olmak üzere ve beynin diğer tüm bilişsel fonksiyonlarında ilerleyici kayba neden olan mikroskobik olarak beyinde anormal protein depolanmasıyla karekterize bir hastalıktır.

Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte Alzheimer hastalığının kişinin genetik özellikleri, hayat tarzı ve çevresel faktörlerin karışımıyla oluştuğuna inanılmaktadır. Hastalık beyin hücrelerinde tahribata yol açarak ilerler. Zaman içinde etkilenen beyin hücresi sayısı arttıkça beyin hacmi küçülür. Hücre sayısı azaldıkça hücreler arasındaki iletişim bozulur ve buna bağlı olarak beyin önemli fonksiyonlarını yerine getirememeye başlar.

HASTALIĞA NEDEN OLAN ŞEY NEDİR?
Alzheimer Hastalığı için beyinde asetil kolin azalması bir neden olarak bilinmektedir. Yapılan çalışmalar AH hastalarının beyinlerinin dış yüzeyinde nedeni bilinmeyen anormal protein birikimi olduğunu ve buna bağlı olduğu düşünülen hücre kaybı ve hücreler arası bağlantıların kaybolduğu görülmüştür

ALZHEMİR HASTALIĞININ SIKLIĞI NEDİR?
Ülkemizde tahmini Alzheimer hastası sayısının 250 bin dolayında olduğu öngörülmektedir ve yaşlı popülasyonun artmasıyla bu sayının da artması beklenmektedir.Dünya genelinde 10-20 milyon vakalık bir prevalansa sahiptir. İlerleyen yaşla birlikte, Alzheimer Hastalığı'nın görülme sıklığı artar. 65-85 yaşları arasında insidansı yıllık %7, prevalansı %50'ye çıkar.Alzheimer Hastalığı'nın, normal yaşlanmanın kaçınılmaz sonucu olmadığı bilinmelidir. Normal yaşlanma sürecinde beyinde yapısal bir takım değişiklikler olur ama, bilişsel/zihinsel yetilerde belirgin bir kayıp söz konusu değildir. Alzheimer Hastalığı'nda ise, belirgin şekilde 'yeni bilgileri öğrenme güçlüğü'vardır

RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Alzheimer dahil bütün demansların en önemli risk faktörü yaştır. Hepsinde olmamakla birlikte bütün araştırmalarda kadınlarda Alzheimer riski erkeklerden daha fazla bulunmuştur (ikiye karşı bir). Düşük eğitim düzeyinin ileri yaşlarda hastalık için risk faktörü olduğu gözlenmiştir. Ailesinde. özellikle anne-baba-kardeş gibi birinci derecede yakınlarında Alzheimer hastalığı olanlarda demans gelişme riski ortalama dört kat fazladır.İki veya daha fazla birinci derece yakını Alzheimer olanda bu risk daha da artmaktadır. Ayrıca ailesinde Down sendromu (mongolizm) olanlarda da Alzheimer riski artmaktadır. Son yıllarda kolesterol taşınmasında görevli bir protein olan Apolipoprotein E Є4 allelinin normallerde %16 pozitif iken Alzheimer'lilerde bu oranın %35-50 dolaylarında pozitif olduğu saptanmıştır. Dolayısıyla bu alleli taşıyanların bir kısmının hastalığa yatkın olduğu söylenebilir. Diğer yandan komaya sokacak şiddette tek kafa travması ile multipl kafa travmaları da Alzheimer için risk faktörüdür. Depresyon'un AH'da modifiye edilebilir, etiolojik bir risk faktörü olduğu ileri sürülmüştür. Vasküler risk faktörleri ve AH arasında güçlü bir bağlantı mevcuttur. Orta yaştaki bireylerde vasküler hastalık risk faktörlerinin varlığı, daha sonra kognitif yıkım veya demans gelişimi riskini beraberinde getirmektedir. Bu faktörler arasında yüksek ve düşük kan basıncı, diyabet, insülin metabolizması bozukluğu, kolesterol yüksekliği, diyette aşırı yağ alımı, plazma homosistein düzeyi yüksekliği, enflamasyon, obesite, metabolik sendrom ve sigara yer almaktadır. Günümüzde, vasküler risk faktörlerinin orta yaşlarda belirlenmesi ve tedavisinin AH riskini azaltabileceği öngörülmektedir.

KLİNİK BELİRTİLER NELERDİR?
1) Günlük Hayatı Etkileyen Unutkanlıklar: Alzheimer'in en sık görülen belirtisi olan unutkanlık, özellikle yeni edinilen bilginin unutulmasıdır.Buna ek olarak önemli gün ve olayları sık sık unutmak, bir bilgi için devamlı olarak aynı soruları sormak, artan bir biçimde not defteri, ajanda, cep telefonu uygulaması gibi hafıza yardımcılarına ihtiyaç duymak Alzheimer belirtisi olabilir.
2) Planlama ve Problem Çözmede Yaşanan Sorunlar: Daha önce zorlanmadan, rutin olarak yaptığınız hesaplamalarda, planlamalarda zorlanmaya başladıysanız bu Alzheimer belirtisi olabilir.Örneğin daha önce kullanmış olduğunuz bir yemek tarifini uygularken zorlanma, aylık harcamaların hesaplanmasında yapılan hataların artması, bu tip işlemler sırasında genel olarak konsantrasyon kaybı yaşama ve daha önce yapılan rutin hesaplamaların veya aktivitelerin daha uzun sürede tamamlanabilmesi Alzheimer nedeniyle meydana geliyor olabilir.
3) İşte veya Evde Tanıdık İşleri Yaparken Zorlanma: Alzheimer kişinin günlük olarak yaptığı aktiviteler sırasında zorlanmasına yol açar.Örneğin çok bilindik bir adrese arabayla giderken adresi şaşırma veya kaybolma, en sık oynadığı veya seyrettiği oyunun kurallarını hatırlarken zorlanma Alzheimer'in belirtileri arasındadır.
4) Mekan ve Zamanla İlgili Zihin Karışıklıkları: Alzheimer ilerledikçe kişi tarih hesabını unutmaya başlar, hangi günde olduğunu karıştırmaya başlar. Bazen kişi bulunduğu mekanın neresi olduğunu ve oraya nasıl geldiğini unutabilir.
5) Görsel Yeteneklerde Zayıflama: Bazı insanlar için renkleri ayırt etmekte zorlanma, mesafe belirleyememe, okuma güçlüğü ve araç kullanırken yaşanan sorunlar Alzheimer belirtisi olabilir.
6) Yazarken ve Konuşurken Zorlanma: Alzheimer hastaları konuşmaları takip etmekte ve konuşmalara katılmakta zorlanırlar. Bazen konuşma ortasında durarak az önce kurdukları cümleleri unutup aynı cümleleri tekrar edebilirler.
Doğru kelimeyi bulmakta zorlanma veya yardım almadan bulamama, objelere farklı isimler verme (örneğin saate zaman gösterici demek gibi) Alzheimer belirtileri arasındadır.
7) Eşyaları Kaybetme, Tuhaf Yerlere Koyma: Eşyaları kaybetme veya örneğin arabanın anahtarını buzdolabına koyma gibi önceden var olmayan garip sorunlar belirtilerindendir.Kişi eşyasını bulamadığı zaman çevresindeki insanları hırsızlıkla suçlayabilir ve bu tip olaylar zamanla sıklaşmaya başlar.
8) Zayıflayan Muhakeme Yeteneği: Kişinin muhakeme yeteneğinin zayıflaması, karar vermede zorlanması veya sık sık yanlış kararlar vermesi Alzheimer'e işaret ediyor olabilir.Örneğin huyu ve ihtiyacı olmadığı halde sürekli televizyondan pazarlanan ürünlerden satın almaya başlayabilir.
9) İş ve Sosyal Hayattan Uzaklaşma: Alzheimer kişinin hobilerinden, sosyal aktivitelerden, iş hayatından ve işle ilgili projelerden, ilgi duyduğu sporlardan uzaklaşmasına yol açar.
10) Ruh Hali ve Kişilik Değişimi: Alzheimer'ın etkisiyle birlikte ruh halinde sık değişimler görülebilir ve kişilik değişimi yaşanabilir.

ALZHEİMER HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?
Alzheimer hastalığı tanısını tek başına koyduracak bir test yoktur. Hastalığın klinik teşhisi, hastayı tam bir fizikî muayeneden geçirip, hasta hakkında bilgi verecek bir yakını ile ayrıntılı görüştükten sonra diğer sebepler elenerek konulmaktadır. Demansın varlığı kanıtlandıktan sonra, demansa neden olabilecek diğer tüm durumların olmadığının gösterilmesi gerekir. Bu nedenle; Alzheimer Hastalığı tanısı için nörolojik muayene, kan testleri, nöropsikolojik testler, beyin görüntülemesi yapılmalıdır. Bazı durumlarda ise; EEG, SPECT, lomber ponksiyon ve psikiyatri konsültasyonu gerekebilir.
.Kesin teşhis, ancak otopside beyin dokusunun mikroskopla incelenmesiyle konabilir.

ALZHEMİR HASTALIĞININ EVRELERİ NELERDİR?

Genel olarak 3 evreye ayrılır:

Birinci evrede, unutkanlık, bildiği yerleri tanıyamama, bazı kelimeleri bulamama, işine ve hobilerine karşı ilgisini yitirme gibi erken belirtiler verir ve genellikle hasta olduğunu kabul etmek istemez.

İkinci evrede, bellek kaybı belirginleşir, yakınlarının isimlerini unutabilir, yolunu kaybedebilir, konuşma bozukluğu artar, yıkanma, giyinme gibi gündelik işlerinde yardıma ihtiyaç duyabilir ve bazı hayaller görebilir.

Üçüncü evrede, artık aile üyelerini tanımayabilir, yemek yemede ve yürümede güçlükler başlar, idrarını ve dışkısını tutamayabilir ve ciddi davranış bozuklukları
görülebilir.

Alzheimer hastalığı, yaklaşık 5-8 yıllık bir ilerleme süreci içinde hastayı yatağa bağlı ve tamamen bakıma muhtaç duruma getirir.

ALZHEMİR HASTALIĞININ TEDAVİSİ NEDİR?
İstenen ve beklenen tedavi hastalığa neden olan altta yatan patolojinin tedavisi ile hastalığın progresyonunun durdurulması ve hastanın eski normal hayata döndürülmesidir. Maalesef bugün böyle bir tedaviye sahip değiliz. Bununla beraber son yıllarda daha etkin ilaçlar geliştirilmiştir. Bunlarla hastanın semptomlarını iyileştirmek, hastalığın progresyonunu bir nebze yavaşlatmak, hastanın günlük yaşamdaki aktivitelerini düzeltmek mümkündür. Alzheimer hastalığının tedavisi kognitif fonksiyonlara yönelik tedavi ve hastanın psikolojik semptomlarına yönelik tedavi olmak üzere üç başlıkta gözden geçirilebilir.

1)Kolinesteraz İnhibitörleri
-Donepezil HCl
- Rivastigmine tartarat
-Galantamine
2)NMDA reseptör agonisti: Memantine
3)Antidepresanlar, Antipsikotikler.