Samsun denince aklınıza neler geliyor? Samsun bir sağlık kenti mi yoksa eğitim ya da spor mu? Hangi ulaşım araçlarını kullanıyor, nelerin pahalı olduğunu düşünüyorsunuz? En çok hangi kültürel etkinliği tercih ediyorsunuz? Bunlar ve benzeri 20 soru Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Devlet Konservatuvarı ile Resim ve Müzik Bölümlerinin olduğu Eğitim Fakültesi bünyesindeki öğrencilere soruldu, bakın onlar nasıl yanıt verdi.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Böyle bir çalışma yapmak nereden aklınıza geldi?

Saim Can BERİTAN: Çalışmalarımı, özellikle şehir üzerine yürütüyorum. Lisans son sınıf öğrencilerine verdiğim 'Kentler ve Yaşam Kalitesi' isimli bir dersim var. Vizelerden sonra böyle bir proje yapmaya karar verdik. Yani klasik bir final sınavından ziyade böyle bir çalışma düşündük. İlk dönem aldıkları teorik bilgilerin pratikte nasıl karşılığı olduğunu görsünler istedim.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Bu çalışmayı kapsam olarak değerlendirecek olursak karşımıza nasıl bir tablo çıkıyor?

Saim Can BERİTAN: Çok kapsamlı bir çalışma değil. Mimarlık Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Devlet Konservatuvarı ile Resim ve Müzik Bölümlerinin olduğu Eğitim Fakültesi bünyesindeki öğrencilere, 'Samsun'da yaşam nasıl' diye sorduk.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Yaşam kalitesi ifadesinden ne anlamalıyız?

Saim Can BERİTAN: Yaşam kalitesi, aslında bizim hayatımızı yönlendiren bir kavram. Hayatımızı etkileyen her şey aynı zamanda yaşam kalitemizi de belirliyor. Sağlık, eğitim, ulaşım aklınıza gelebilecek her faktör bizim yaşam kalitemizi belirliyor. Aynı zamanda çok göreceli bir kavramdan söz ediyoruz. Çünkü işin içinde insan var. Dolayısıyla farklı psikolojik yaklaşımlar söz konusu. İngiltere'de bir profesör, yaşam kalitesi ve ölüm üzerine bir çalışma yapıyor bu çalışmanın sonucunda görülmüş ki yaşam kalitesiyle hayatta kalma arasında doğrusal bir ilişki var. Son yıllarda yerel yönetimler ve genel politikayı düzenleyiciler bu konuya eğiliyor.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Yaptığınız çalışmada kaç soru yönelttiniz öğrencilere?

Saim Can BERİTAN: Toplamda 20 soru. Bu soruların tamamı yaşam kalitesini algılamaya yönelik hazırlanmış sorular.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: İlk soru gelir durumu ve yaşam kalitesi ilişkisine dair olmuş. İlk soru neden buydu ve nasıl yanıtlar aldınız?

Saim Can BERİTAN: Çeşitli otoritelerce gelir durumu ve yaşam kalitesi arasında doğrudan bir ilişki olduğu ifade edilir bu nedenle ilk soru bu oldu. Mimarlık ve Eğitim Fakültesi öğrencileri çok daha yüksel bir oranla ilişki kurarken konservatuvar ve güzel sanatlar fakültesindeki arkadaşlarımız görece daha düşük bir ilişki kuruyorlar. Ancak her iki oranın birbirine çok yakın olduğunu da söylemeliyim. Bu sorunun ardında da hayat pahalılığını sorduk. Burada da tam tersi bir tablo karşımıza çıktı. Mimarlık ve eğitimdeki öğrenciler, 'hayat pahalı değil' derken, diğerleri 'pahalı' dedi. Ama genel olarak tüm istatistiklere bakıldığı zaman Samsun'un çok pahalı bir kent olmadığı sonucuna vardık. İlk iki soruya verilen yanıtlara baktığımızda 'Samsun yaşanabilir bir kent' diyebiliriz.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Samsun'un pahalı bir şehir olduğunu düşünenler neleri pahalı buldu?

Saim Can BERİTAN: Bu konuda çok tematik cevaplar ortaya çıktı. Mesela, Mimarlık Bölümü öğrencileri kırtasiye ürünlerinin pahalı olduğunu söyledi. Cevap şaşırtmadı. Çünkü bu öğrenciler önemli bir zamanlarını kırtasiyede geçiriyor. Ayrıca ulaşımı, ev kirasını pahalı bulanlar da oldu. Bir diğer yandan 'Samsun pahalı bir kent mi?' sorusunda karşımıza ilginç bir sonuç çıktı. Erkekler öğrenciler kız öğrenciler göre kafe ve restoranların daha pahalı olduğunu düşünüyor. Sizce neden?

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Muhtemelen hesapları ödedikleri için.

Saim Can BERİTAN: Evet maalesef böyle bir algı var. Toplumsal manada cinsiyet aktarımları etkili olabiliyor.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Benim de yanlış bulduğum bir yaklaşım. Peki, ulaşım araçları açısından nasıl bir dağılım söz konusu?

Saim Can BERİTAN: Ulaşım noktasında öğrencilere en çok hangi ulaşım aracını kullandıklarını da sorduk ve gördük ki en çok tramvay tercih ediliyor. Onu minibüs ve otobüs takip ediyor. Öğrencilerin zaman açısından dezavantajlı olmasına rağmen tramvayı tercih etme sebeplerini ise anket sonrası yaptığımız çalışmada öğrendik.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Neden, en çok tramvayı tercih ediyor öğrenciler, neler söylediler?

Saim Can BERİTAN: Öncelikle daha nezih buldukları için. Özellikle kız öğrenciler, tramvayda daha rahat ettiklerini ifade ettiler.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Sanatsal, kültürel etkinliklerle ilgili sorunuza nasıl yanıtlar aldınız?

Saim Can BERİTAN: Genel olarak sinemanın tercih edildiğini gördük. Diğer şehirlerde de benzer sonuç söz konusu. Bunun sebebi sinemanın daha yaygın olması. Konservatuvar öğrencilerinin etkinliklerine baktığımızda konserin birinci sırada olduğunu görüyoruz. Ama tüm öğrenciler işin içinde olunca sinema baskın şekilde. Sinema ve konseri tiyatro takip ediyor. Opera ve müze en az tercih edilenler. Tabi bu bizim yaptığımız çalışmanın sonucu. Aynı çalışmayı başka bir bölümde yapmış olsaydık belki de opera ilk sırada yer alacaktı.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Öğrencilere açık ve kapalı alanları kullanım oranlarıyla ilgili de soru sorduğunuzu biliyoruz seviliyor mu açık alanlar?

Saim Can BERİTAN: Evet, ağırlıklı olarak açık alanlar kullanılıyor. Bu kent imgesi kavramına da referans oluşturan bir sonuç bu nedenle çok önemli. Kapalı alanlar daha az tercih ediliyor. Bu, çok sevindirici. Kapalı alanlarda en çok tercih edilenlerse kafe ve restoranlar. Ama ağırlığı yüzde 16.5 açık alanda tercih edilen sahilin oranıysa yüzde 40.9 arada çok büyük bir makas var. Kapalı mekanlarda alternatif daha fazla ona rağmen oran düşük. Ama özellikle sahil çok dominant bir kullanım alanı. Bu durumu bir tesadüf olarak yorumlayamayız. Bu tabloyu oluşturan bazı nedenler var.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Samsun denilince akla gelenler neler oldu peki?

Saim Can BERİTAN: İlk sırada deniz var. İkinci sahil, üçüncü Atatürk, dördüncü pide. Deniz çok güçlü bir kent imgesi. İzmir'de yapılan benzer çalışmada da deniz ilk sırada. Burada konservatuvar öğrencilerinin bir kez daha ayrıldığını görüyoruz. Onlar için sahil ilk sırada. Aslında deniz ve sahil kavramları algısal açıdan birbirine benzer gibi görünüyor. Ama farklı anlatımları söz konusu deniz biraz daha mekanik bir anlatımken sahil sosyolojik. Konservatuvar öğrencilerinin sahili ön plana çıkartması bu nedenle önemli. Üçüncü sırada Atatürk'ün yer aldığını söyledik bu da çok önemli. Samsun'da hakikaten çok güçlü bir Atatürk algısı var. Hatta İzmir'de yapılan çalışmada Atatürk, kent imgeleri arasında yer almamış. Tabi bunu şu açıdan da değerlendirmek mümkün, o kadar güçlü ki söylenmeye bile gerek duyulmamış. Bu da bir ihtimal. Deniz, sahil ve Atatürk doğal imgeler yani bu imgeleri insanlar kendileri oluşturmadı. Bu da marka değeri oluşturulması açısından düşünülmesi gereken bir nokta.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Bugüne kadar Samsun'un kimliği ile ilgili farklı farklı yorumlar yapıldı. Samsun kimi zaman bir eğitim kenti, kimi zaman sağlık kenti olarak ifade edildi. Öğrenciler ne düşünüyor bu konuda?

Saim Can BERİTAN: 'Size göre Samsun ne kenti?' sorusuna verilen yanıtlar arasında ilk sırada eğitim, ikinci sıra turizm, üçüncü sırada da sağlık cevabını aldık. Bu sonuçlar çok önemli. Bu sonuç Samsun'un eğitim anlamındaki potansiyelini gösterir. Burada konuşulması gereken noktalardan biri de Samsun önemli bir spor kentiyken bu başlıklar arasında sporun yer almaması. TÜİK' in her yıl hazırladığı yaşam kalitesi endeksi var. Buna göre Samsun'da yaşam kalitesi ortalamanın biraz üzerinde. Burada, yaşam kalitesi açısından en önemli faktörler eğitim ve sağlık. Bu nedenle verilen bu cevaplar çok önemli. Eğitim ve sağlık kentin genel teması olabilir.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Samsun'un yağmurlu bir kent olması öğrenciler için şikayet nedeni olabiliyor. Bununla ilgili sorunuza nasıl yanıt verdiler?

Saim Can BERİTAN: Bu konu da algıyla alakalı. Meteorolojik verilere baktığımızda Samsun'un yağış miktarı diğer Karadeniz illerinin altında. Ama öğrencilerin hemen hemen yarısı Samsun'un iyi bir iklime sahip olmadığını düşünüyor. Özellikle karasal iklimden gelenler zorlanıyor. Buradaki ilginç noktalardan biri Samsunlu öğrencilerin yarısı da Samsun'un ikliminden memnun değil. Öğrencilere sorduğumuz bir diğer soru da 'Size göre Türkiye'de en yaşanabilir iklime sahip olan kent hangisidir/hangileridir?' oldu ona verilen yanıtlarda ilk sıra İzmir, ikinci sırada Antalya vardı.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Öğrenciler Samsun'un güvenli bir kent olduğunu düşünüyor mu?

Saim Can BERİTAN: Hemen hemen yarı yarıya bir güvenlik algısı var. Burada cinsiyete göre ortaya çıkan farlılık dikkat çekici. Kız öğrenciler Samsun'u daha güvenli buluyor. Bu hem sıra dışı hem de kent açısından olumlu bir sonuç. Bazı öğrencilere neden böyle düşündüklerini sordum. Kız öğrenciler bir arada dolaştıkları için daha güvende hissediyor olabilirler yanıtını aldım. Bunu tam olarak yorumlamak mümkün değil. Ama bence üzerinde düşünülmesi gereken önemli konulardan bir tanesi.

Burcu DÜZGÜN ÇOBAN: Çok teşekkür ederiz.

Saim Can BERİTAN: Bilgiyi üretmek kadar, onun yaygınlaştırılması da çok önemli. Böyle bir fırsatı sunduğunuz için ben de size teşekkür ederim.

Röportaj: Burcu DÜZGÜN ÇOBAN

Fotoğraf: Pirsu DÜZGÜN