Türkiye'nin çeltik üretiminin yüzde 17,4'ünün yapıldığı Samsun'un en önemli çeltik ekim merkezi Bafra Ovası'nda çeltik hasadı başladı. Yaklaşık 135 bin dekarda çeltik üretimin yapıldığı ovadaki üreticiler, hasat başlamasına rağmen devletin çeltik taban fiyatını açıklamamasından şikayetçi. Tarım Kredi Kooperatiflerinin taban fiyat açıklanmadan çeltik alımı yapmasının köylüyü zor durumda bıraktığını söyleyen üreticiler, devletin taban fiyatını açıklayarak, üreticiyi özel sektörün elinden kurtarması gerektiğini söyledi.

ÖZEL SEKTÖR, ÜRETİCİYİ BİTİRİR

Çeltiğin tek mahsül veren bir ürün olduğunu söyleyen Bafra Ziraat Odası Başkanı Osman Tosuner, "Bafra Ovası'nda 135 bin dekar alanda çeltik ekiliyor. Çeltik, senede bir kere ekilen ve tek mahsül veren bir ürün. Bu sene çeltik konusunda büyük sıkıntılarımız var. Devlet, bütün tarım ürünlerinde hasattan önce taban fiyat uyguluyordu ancak çeltikte bu gerçekleşmedi. Çeltik, özel firmalara bırakılırsa üretici bitmiş duruma gelir. Özel işletmeciler fırsatçıdır, ürünü 5 liraya alıp 25 liraya satmak ister. Devletimizin bu işletmelere fırsat vermeyeceğine inanıyorum. 2019 yılında ekim alanındaki girdi maliyetleri yüzde 60-79 arttı. Tarım ilaçları fiyatları yüzde 100 arttı. Türkiye, çeltikte Çin'in ardından dünyada 2. sırada. Türkiye'de 1 milyon 50 bin 400 dekar kayıtlı çeltik ekimi var. Samsun, Türkiye'nin pirincinin yüzde 17,4'ünü üretiyor. Edirne'nin arkasından 2. sıradayız. Bu sene çeltik üreticileri kendini boşlukta hissediyor. İnşallah bu hafta sonuna kadar taban fiyatı belirlenir" ifadelerini kullandı.

DEVLETİN OLMAMASI EKSİKLİK

Çeltiğin bu seneki maliyetinin peşin para hesabıyla en az 2,5 lira olduğunu belirten Tosuner, "Türkiye'de en kaliteli, en verimli ovalardan birine sahibiz. En masraflı ürünlerden biri çeltik. 2018 ile 2019 arasında büyük maliyet farkı var. Çeltik maliyeti 2 ile 2 buçuk lira arasında. Bu maliyet hesabı peşin parayla yapılıyor. Banka faizleri de hesaba katıldığında bu rakam 3 lirayı buluyor. 3 liraya satılırsa üretici ancak masrafını öder. 3 buçuk liraya satılacak ki, üretici de bir şeyler kazansın. Üretici borcunu ancak böyle ödeyip, gelecek seneye hazırlanabilir. Ovamızda hasat başladı. Özel işletmelerin verdiği rakamları söylemek dahi istemiyoruz. Öyle bir fırsatçılık var. Devletin piyasada olmamasından faydalanmaya çalışıyorlar. Tarımın yok olduğu ülkenin var olma şansı yok. Üretici mağdur, çeltiğini biçip biçmemekte kararsız olanlar var. Cumhurbaşkanımızın tüm hububatlarda açıkladığı fiyatı, çeltikte de açıklamasını bekliyoruz. İnşallah kazasız, belasız bir sezon olur. Havalar iyi giderse, Ekim'in 15'ine kadar sezon biter. Hastalıksız mükemmel bir çeltik var. Üretici hakkının karşılığını alırsa, 2020 yılında daha huzurlu çalışır. Önümüzdeki senenin hazırlığını yapabilmemiz için mahsülü devlete satıp borçları ödememiz gerekiyor" diye konuştu.

BANKALARA BOYUN BÜKÜYORUZ

Çeltik üreticilerinden Taşköprü Muhtarı Mustafa Hacıoğlu ise, "500 dönüm alanda çeltik ektik. En büyük sıkıntı devletin taban fiyatı açıklamaması. İlçemizde çeltik hasadı başladı. Allah herkese hayırlısını versin. Tarım Kredi Kooperatifleri devletin fiyat açıklamasını beklemeden düşük bir fiyat açıkladı. Gübre, tohum ve ilaç fiyatları yüzde 100'ün üzerinde zamlandı. 3 liranın altında çeltik satarsak, seneye borçlu olarak başlarız. Hasada başladık, satışı tüccarlara ve kooperatiflere yapıyoruz. Devletin fiyatı açıklamaması elimizi zayıflatıyor. Tüccara karşı eziliyoruz. En az 3,5 lira fiyat bizi kurtarır. 4-5 çeşit kalite çeltik ekiliyor. Hepsinin çarpanları farklı. Çeltik üreticilerine gerekli destek verilmiyor. Verilen destekten vergi kesiliyor. Elimize geçen çok cüzi bir miktar. Üreticinin kendi çabaları olmasa ayakta durma şansı yok. Bu nedenle bankalara, kooperatiflere boyun büküyoruz" sözlerini kaydetti.

HER SENE BORÇLANIYORUZ

Diğer bir çeltik üreticisi Hamza Bayrak, "Çeltikçilerin büyük problemleri var. Devletin bize karşı ilgisizliği var. Fiyat konusunda bunaldık. Masraflarımız çok fazla. Avrupa'da bir ürün ekilirken, fiyatlar belli oluyor. Bizim ülkemizde neden böyle olmuyor? Hasat bitiyor, tüccarın eline kalıyoruz. Köylü malını sattıktan sonra fiyat açıklanıyor. Fiyat açıklandığında elimizde mal kalmamış oluyor. Köylü her sene borçlanıyor. Hasat çalışmaları başladı, biçerdöverler tarlalara girdi. 3 gündür bir sessizlik var. Devletin bir an önce taban fiyatını belirlemesi gerekiyor. Harmana yakın çıkan dedikodular da bize zarar veriyor. 'İthal mal geldi, şu fiyata satılıyor' dedikoduları tüccarı geri çekiyor, bu da köylüyü perişan ediyor. Biz çeltiği geçen sene 3 liraya satmaya başladık. İthal dedikodularının ardından mallar elde kaldı. Tüccar da fabrikalar da mal almadı. Köylü de her yere borçlu olduğu için çeltiğini 2 lira 20 kuruşa bile sattı. Geçen sene dönüme 650 lira icar verip, 700 lira da masraf ediyorduk. 20 dönümlük ilacı 2 bin liraya karaborsadan satıyorlar. Esnaf, köylüyü zor duruma düşürüp malını almak için çaba sarf ediyor. Köylü de geçim derdi yüzünden buna boyun eğdi. Devletten isteğimiz, çeltiğin ton fiyatını belirlemesi. Geçen yıl 3 liraya sattık, o zamandan bu güne artan fiyatlara baktığımızda maliyetler en az yüzde 60 arttı. Bu zamlı fiyatlarla üretim yapan köylü neden bu parayı cebine koyamıyor? Çeltiğin en az 4 ile 4 buçuk lira olması gerekirken, 2 lira 80 kuruş lafları ediliyor" şeklinde konuştu.

DEVLET, ÜRETİCİYİ BATAKLIKTAN ÇIKARMALI

Üreticilerin özel sektöre mecbur edildiğini belirten Bayrak, "Sanayici çeltiği ucuzdan alıp bekletiyor, ithal malın gelmeyeceğini bildiği için değerlenmesini bekliyor. 3 liraya alıyor, 5 liraya satıyor. Kaliteye bakılırsa Bafra'nın pirinci dünyada bir numara. Burası büyük bir velinimet ama devlet sanayici, ithalatçının yanında, bizim yanımızda değil. Çeltik fiyatları en az 3,5-4 lira arasında olmalı. Bu parayı alırsak ancak borçlarımızı öder, seneye de üretim yaparız. Çiftçi aldığını faize veriyor. Sadece karnımızı doyuruyoruz, para kazandığımız yok. Köylü, borçlarına takla atıyor. Borçları ödemek için taksitlerini ödediği traktörü satıyor. Üretici, karpuzdan bir darbe zaten yedi. Bir de çeltikten darbe yersek, köylü hepten kaybeder. Köylü şu anda sürünüyor. Devletin köylünün elinden tutup bu bataklıktan çıkarması gerekiyor" ifadelerini kullandı.

Şükrü Berk ASKAR