Ortodonti çocuk ve erişkin hastalarda diş şekil bozukluklarının önlenmesi, var olan bozuklukların çözülmesi ve hastaların iyi bir estetik, konuşma ve fonksiyon kazandırılmasını amaçlayan diş hekimliğinin bir dalıdır.

Diş çapraşıklıkları genetik veya çevresel (parmak emme, tırnak yeme, süt dişlerinin erken yaşta kaybedilmesi vs.) kaynaklı olabilir. Tedavi edilmeyen çapraşıklıklar erişkinlik döneminde psikolojik problemlere, çapraşıklık sebebiyle iyi fırçalanamamaktan dolayı diş ve dişeti problemlerine, konuşma problemlerine ve eklem sorunları gibi birçok soruna neden olabilir.

Ortodontik tedavi kimlere uygulanabilir ?

Ortodontik tedavi her yaştaki kişilere yapılabilmektedir fakat çocuklarda büyüme gelişme döneminde çenelerin büyüme potansiyelinden faydalanılarak yapılan bir ortodontik tedavi daha kolay olur ve daha kısa sürer.

Hasta kaç yaşında olursa olsun tedavi mümkündür. Dişleri ilgilendiren tedaviler hemen her yaşta yapılabilir; yeter ki dişler ve çevre dokular sağlıklı olsun. Fakat çene kemiklerini ilgilendiren anomalilerde yani kemik yapısında bir problem var ise büyüme gelişme sonlanmadıysa fonksiyonel ve hareketli apareyler ile yapılabilirken yetişkin hastalarda bu düzeltme ancak ameliyatla sağlanır.

Süt dişlenme dönemi okul öncesi yıllarda yapılan alışkanlık kırıcılar ve çene genişletme apareyleri çocuğun parmak emme, dudak yeme, ağıza yabancı cisim sokma gibi alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan sorunların mümkün olduğu kadar azaltılmasına yönelik uygulamalardır.

Karışık dişlenme dönemi ilkokul çağı çocuklarını kapsar, ağızda hem daimi hem de süt dişlerinin bulunduğu dönemdir. Bu dönemde zamanından önce veya sonra süt dişlerinin kaybedilmesi alttan gelen daimi dişlere rehberlik edememesi sonucunda birtakım yer darlığı problemleri oluşabilir.

Daimi dişlenme döneminde diş dizilerindeki bozukluklar diş çekimi yapılarak veya yapılmadan sabit ya da hareketli aygıtlarla düzeltilebilir.

Çocuğunuzda dikkat etmeniz gereken ortodontik ipuçları:

  • Erken veya geç süt dişi kaybı
  • Çiğnemede veya kapatmada zorlanma
  • Ağızdan solunum
  • Parmak emmek
  • Çapraşıklık, yanlış konumlanmış veya sürmemiş dişler
  • Aşırı ileride veya geride konumlanmış çene
  • Yanak ısırma ve dudak ısırma
  • Önde konumlanmış dişler
  • Alt ve üst dişlerin temas etmemesi veya anormal bir şekilde kapanması
  • Dengeli olmayan yüz görünümü
  • Diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlığı

Hangi durumlarda ortodontik tedavi yapılır?

  • Ağızda çapraz kapanış varsa. Normalde ağız kapanışında üst dişler alt dişlerden daha önde olmalıdır. Şayet tersi bir durum söz konusu ise yani alt dişler üst dişlerin daha ilerisinde duruyorsa ki buna ' çapraz kapanış' denir.
  • Ön dişlerin çok ilerde durduğu ve dudakların birbirine değmediği durumlarda,
  • Dişlerin düzgün yerleşmediği ya da birbiri üzerine bindiği durumlarda,
  • Dişlerin çok aralıklı dizildiği vakalarda,
  • Dişler kapanışa getirildiğinde alt ve üst ön kesiciler arasında büyük bir boşluk varsa dişler birbirlerinden çok uzak konumlanmışlarsa yani openbite dediğimiz vakalarda,
  • Ön kesici dişlerin arası çok açık ise,
  • Dişlerde bariz çapraşıklık olmadığı halde çiğnemede ya da bazı harfleri söylemede güçlük çekiyorsanız,
  • 4 yaşını geçtiği halde çocuğunuz halen parmak ya da yalancı emzik emiyorsa,
  • Düşme zamanından önce süt dişini kaybetmiş çocuklarda, özellikle 6 yaş grubunda zamanından önce çekim ya da travma sonucu düşen süt azılarının yokluğunda

ortodontik tedavi gerekmektedir.

İlk ortodontik muayene ne zaman yapılmalıdır?

Ortodontik tedaviye ihtiyaç duyan kişilerin erken dönemde yakalanması çok önemlidir. Çocuklarda alt-üst keser dişler sürdükten sonra ilk ortodontik muayeneleri yapılmalıdır. Eğer tedavi gerekli ise 7-10 yaş büyüme-gelişme döneminde çenelerin büyüme potansiyellerinden yararlanılarak tedavi edilir. Böylelikle ileride tedavisi daha zor ve daha uzun süreli olan yöntemlere gerek kalmayacaktır. Türk Ortodonti Derneği bütün çocukların 7 yaşını tamamlamadan ortodontik bir değerlendirme almasını tavsiye eder.

Tedavi ne kadar sürer, tedaviden sonra dişler eski haline döner mi?
Ortodontik tedavinin süresi 6 ay ile 3 yıl arasında değişmektedir. Tedavi bittikten hemen sonra dişin etrafındaki yapılar (periodonsiyum) dişlerin yeni konumuna uyum sağlayamadığından ve kemik dokusu olgunlaşmadığından apareyler çıkarıldıktan sonra dişler eski yerlerine dönebilirler. Bunu önlemek için düzelmiş dişlere yapılacak başka aygıtlarla oluşan durumu sabitlemek yani pekiştirmek gerekir. Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir. Bu dönemde de çocukların dişlerine gereken özeni göstermesi şarttır.

Ortodontik tedavinin sağladığı faydalar nelerdir?

  • Dişlerin çene kemiğinde düzgün şekilde yerleşimi, kapanış bozukluklarından kaynaklanan eklem, baş, boyun ağrılarını ortadan kaldırır.
  • Konuşma fonksiyonunuz düzelir.
  • Yüz güzelliğine katkıda bulunulur. Dişlerle beraber yumuşak doku profili de düzelir. Bu sayede hastaların psikososyal gelişimi olumlu yönde etkilenir. Özgüvenin artmasını sağlar.
  • Çiğneme etkin şekilde yapılarak mide-bağırsak problemleri çözümlenir.
  • Dişlerin çapraşıklarının düzeltilmesi ile ağız hijyeni daha kolay sağlanır. Böylece ara yüz çürüklerinin oluşumu engellenir.
  • Plak temizliğinin etkili yapılabilmesi oluşabilecek dişeti hastalıklarına engel olur.