Bayram öncesinde Türkiye bir karar aldı ve aldığı bu kararı uygulamaya koydu. Artık yakın coğrafyamızdaki ülkeler başta olmak üzere dostlarımızın sayısı artırılacak buna karşın düşmanlarımızın sayısı azaltılacak.
Bunun ilk göstergeleri ise Rusya ve İsrail oldu. Rusya ile uçak düşürme olayından sonra ilişkilerimiz tarihin en kötü seviyelerine geldi ve ekonomik olarak da her iki ülke olumsuz yönde etkilendi. Bizim tarafta başta turizm olmak üzere yaş sebze meyve sektörü gibi birçok sektör; bu krizden derin yaralar aldı.
Her iki ülke liderinin normalleşme kararı almasından sonra Rusya'dan Antalya'ya ilk uçuşlar 7 Temmuz tarihinde başlayacak. Atılan bu adım sonrasında hemen böyle bir gelişmenin yaşanması, son derece önemli ve sevindirici. Çünkü başta Antalya Kemer olmak üzere ülkemiz turizm beldeleri, son derece kötü günlerden geçiyor. Otel doluluk oranları, en dip seviyelerde. Kemer'de hala birçok tesis açılmadı ve milyon dolarlar harcanarak yapılan tesisler, deyim yerinde ise ölü şekilde yatıyor idi.
Rusya ile atılan bu adım, turizm için bir kıvılcım oldu ve bu yıl sonuna kadar sanıyorum doluluk oranları çok yüksek olmasa da %60'lar seviyelerinde gerçekleşir. Her ne kadar Rusya ile ilişkilerimiz normalleşme seyrine girse de terör saldırılarının çok yoğun şekilde gerçekleşiyor olması; turist açısından hala bir handikap olarak kendisini göstermektedir.
İsrail ile atılan adım da son derece önemli bir gelişme oldu. İsrail ile ilgili atılan adımlar, iş dünyası açısından son derece olumlu algılandı. Özellikle enerji alanında yatırım yapan şirketler açısından iki ülke arasındaki normalleşme önemli gelişmelerin olmasına neden olacaktır.
İsrail ile siyasi olarak ilişkilerimiz son 6 yıldır kötü olsa da ekonomik anlamda çok bir değişme olmadı. Aksine her iki ülke arasında ticaret miktarı artmış idi. Ancak siyasi krizin sona ermiş olması, her iki ülke arasında ticaret yapan işadamlarının da artık kendilerini daha rahat hissetmesine neden olacak ve bu da stratejik ortaklıkların sayısının artmasına neden olacaktır.
Bu yüzden her iki ülke arasında girilen normalleşme süreci, hem Rusya ile hem de İsrail ile ekonomik ilişkilerin daha da güçlenmesine neden olacaktır.
Bu iki ülke ile yaşadığımız kriz ve normalleşme süreci, aslında bize uluslararası ilişkilerde küslük olmayacağını çıkarların neyi getiriyorsa onun yapıldığı gerçeğini bir kez daha hatırlatmış/göstermiş oldu.
İş dünyası açısından kontrol edilemeyen çevresel faktörler ( politik, sosyo-kültürel, ekolojik, demografik, teknolojik ve hukuksal çevre faktörleri) son derece önemlidir. Çünkü işletmeler, sayılan bu çevresel faktörleri değiştiremezler ancak bu faktörlerden fazlası ile etkilenirler. Bu yüzden işletmeler bu faktörleri iyi bilmeli ve dünyayı iyi takip etmelidir.
Yumurtaların hepsini tek sepete koyarsanız kriz anında zararınız büyük olur. Bu yüzden riski dağıtmak lazım. Pazar çeşitlendirmesi yapmak, işletmeler açısından zor ancak gelecekleri açısından hayati derece önemlidir.
