Kent planlamada şehirci mimarin en fazla dikkat etmesi gereken hususun, kentsel donanım alanlarının, nüfus büyüklüğünün ihtiyacını karşılayacak miktarda ve konumda olmasını plana işleyerek gerçekleşmesini sağlamaktır.
Bir şehrin insanının sorunsuz yaşayabilmesi için; yaşadığı kentin kentsel donanım unsurlarının türleri ile adet ve alan olarak miktarları, dağılımlarının doğru ve dengeli olması şarttır.
Tarihsel gelişim içinde Samsun arazisi olarak şimdi ki İlkadım ve Canik ilçeleri kent merkezleri ''Samsun'' olarak anılarak yazılarımı yazmaktayım.
Samsun arazisi kent merkezlerinde son 18 yıldır , yapılı olan semt pazarları yıkılmıştır .
Yerlerine Pazar yeri yapılmamıştır.
Halbu ki Samsun'un tüm tarihi gelişiminin ( 1192-2000 ) yılları arasında Pazar yerleri her zaman var olmuştur. Yeni Pazar yerleri kurulmuştur. Ama belki de Türkiye'de sadece Samsun'da pazar yerlerinin yok edilmesi belediye icraatı 2000 yılı sonrası yapılmıştır.
Halbuki kent donanım türleri ve ilkeleri bilimsel çalışmalarında Pazar yerlerinin önemi şehircilik ilmi kapsamında ele alınmıştır. Genellikler dört mahalle birimi bir semt büyüklüğüdür. Her semt için ise temel donanımlarından en önemlisi SEMT PAZAR YERİDİR.
Bu nedenle literatürümüzde bu konu semt pazar yerleri isimi ile var olmuştur.
Pazar yerleri insanlık tarihinin tüm zamanlarında ve her insan topluluğu olan kentlerde mutlaka yapılmıştır. Bilhassa Anadolu'da pek çok örnek kent kurmuş olan Romalılar döneminin en prestijli yapıları Pazar yerleri olmuştur.
Antik çağlarda ve günümüzde aynı isim altında var olan tek kullanım pazar yerleridir. Ama gel gör ki Samsun arazisinde Samsun'u 2000 yılı sonrası yönetenler pazar yerlerini kaldırmıştır. İlk yok edilen pazar yeri 1969 yılında yapılan Modern Pazar Yeridir. Bu alan önce o tarihlerde çok meşhur olan bir holdinge satılmak istenilmiştir. Mimarlar odasının itirazı üzerine vazgeçilerek şimdi ki fiili durum oluşmuştur. Gene mimarlar odası bir proje hazırlayarak sahanın meyilli sebebi ile yer altında genel otoparkları, bölge sığınakları, pazar yerleri ve de park alanları düzenlenebileceğini gösterilerek , arazinin heba edilmemesini istemiştir. Ama olmadı. İnat galip gelerek. Pazar yeri kaldırılmıştır. Daha sonra ise Gazi Belediyesi Ağabali caddesini fiili olarak cumartesi günleri pazar olarak kullanmaya başlamıştır. Bu yanlıştan dönülmesi zamanı gelmiştir.
Hastane başı pazaryeri yıkılarak alanına konut yapılmıştır.
Çinekoğlu Pazar yeri kaldırılarak yerine Canik Belediyesi ve camii yapılmıştır. İhtilal döneminin belediye başkanı rahmetli Selahattin Ereren'in dört yıl yardımcılığını yaptım. Bana verdiği talimat şu idi ''Samsun'da Pazar yeri sıkıntısı olmayacak, ne gerekiyorsa yap '' İşte Çinekoğlu Pazar yeri böyle doğmuştu. İkinci talimatı İstasyon Pazar yerinin büyütülmesi ve üzerinin kapatılması olmuştu. Bunu şunun için yazdım. Hizmette seçimle gelen ile gelmeyen arasında ''İnsana kıymet vermek '' bakımından böyle bir ilginç fark da var.
Atakum ilçemizi yönetenler bakımından bu konu daha gerçekçi olarak ele alındığını biliyorum. Ama asla yeterli olmamıştır. Zamanında Metin Burma meslektaşımın bazı gayret ve iyi icraatları olmuştur. Gene meslektaşım Adem Bektaşın da gayretleri olmuştur. Ama maalesef İlkadım ve Canik için aynı şeyleri söyleyemeyeceğim.
Değerli dostum Prof. Cevdet Yılmaz, uzun süredir pazar yerleri üzerine çalışmaktadır. Raporlar ve makaleler yazmaktadır. Adayların kulak vermesi gerekir. Özellikle pazaryerlerinde fiyatlar bakımından Samsun'da büyük fırsat vardır. Sebebi de şöyledir: İlimizin yerel sebze, meyve, hububat ürerimi bakımından avantajlıdır.
İŞTE BU ÜRÜNLERİM SEMT PAZARLARINA NAKLİ VE YER TAHSİSİ BAKIMINDAN BELEDİYELER PROJE GELİŞTİRMELİDİR.
