Birazda gündem dışı konulara değinelim. Kripto paralardan bahsetmek istiyorum. Kimine göre dolandırıcılık, kimine göre ise geleceğin değer birimi olacak kripto paralar.
Herşey 2008 yılında kim olduğu bilinmeyen Satoshi Nakamoto takma adında biri ya da birilerinin 'Bitcoin: Eşten-eşe Elektronik Nakit Ödeme Sistemi' isimli makaleyi internette yayınlaması ile başladı. Bu makalede aslında kripto paraların temelini oluşturan güvenlik sistemi olan ve sonradan blok zinciri adını vereceğimiz güvenlik sistemi ve ödeme ile ilgili ayrıntılar yer almaktaydı. Blok zinciri kısaca şifreleme kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen merkezsiz bir kayıt listesidir. Sistemi güvenli hale getiren şey sadece yüksek şifreleme özelliği değil tutulan kayıtların dağıtık bir şekilde tutulması. Yani teorik olarak son derece güvenli bir nakit değişim sistemi.
Bugün geldiğimiz noktada kripto para piyasası yaklaşık 2.5 trilyon dolarlık bir hacme ulaşmış durumda. Devletler kripto para kavramına genelde soğuk bakıyor. Ama zaten kriptoparanın amacı da kontrol edilemez bir değer değişim sistemi olması. Güvenli şifreleme ve dağıtık defterlerinde kayıt tutulmasına rağmen neden kripto paralarda dolandırıcılık haberlerini duyuyoruz. Öncelikle dolandırıcılık, insana özgü bir kavram. Kağıt paralar üzerinden de dolandırıcılık oluyor. Söz gelişi adamın biri çıkıp boğaz köprüsüne kasa kurup, 'bu köprü benim' diyerek gelip geçenden kağıt para topladığında kimse 'kağıt paraları kaldıralım' demiyor, dolandırıcıyı suçluyor.
Son zamanlarda duyduğumuz kriptopara dolandırıcılıkları da insanların parasını teslim ettiği, alım-satım işlerinin yapıldığı borsaların ve bu borsa sahiplerinin dolandırıcılıkları ile ilgili. Kısacası işin sonu yine insan faktörüne dayanıyor.

Günümüzde bazı projelerle geliştirilen tokenları ile birlikte binlerce kripto parayı tmsil eden 'coin' mevcut. Bunların el değiştirilmesi, alınıp satılması için en uygun yer elbette borsalar. Ancak burada güven sorunu ortaya çıkıyor. Her borsa aynı derecede güvenilir değil ne yazık ki. Konu devletlerin denetiminde olmadığı için de kriptopara borsalarını denetleyecek bir mekanizmada bulunmuyor. Bu yüzden paranızı yatırmayı düşündüğünüz bu mecralar için kapsamlı bir ön araştırma büyük önem kazanıyor. Daha derin araştırma yapmak isteyenler ve uzun dönem kripto para tutmak isteyenler için sıcak ve soğuk cüzdan seçenekleri de mevcut. Bunlarında tamamı yine şifreleme sistemlerine bağlı teknolojiler.

Kontrol ve hükmetme anlamına gelen devlet kavramı bir süre daha kripto para sistemlerini kısıtlamaya yönelik adımlarına devam edecek gibi görünüyor. Ancak kağıda bağlı olmayan dijital ve kripto paraların uzun vadede hükmünü güçlendireceğini tahmin etmek zor değil. Uzmanlarca yapılan değerlendirmeler, günümüz kripto paralarının büyük kısmının hükmünün ortadan kalkacağı, bir kısmının ise 'eskiden buralar tarlaydı' denecek kadar değersiz yerlerden çok daha kıymetli noktalara gelebileceği yönünde. Moda tabirle, 'anlattıklarım yatırım tavsiyesi içermez' diyerek tüm meraklılara bol kazançlar diliyorum.