'Hayata Dönüş Operasyonu'yla ilgili 399 sanığın yargılandığı davada 32 sanığın ölümü nedeniyle davanın düşmesine, 367 sanığında adam öldürme suçundan beraatine karar verildi.
2000 yılının başında Adalet Bakanlığı'nın emriyle F tipi cezaevleri kuruldu ve bunun üzerine bir grup mahkum önce açlık grevi, ardından da ölüm orucuna başladı. Aydınlar ve hukukçulardan oluşan bir komisyon cezaevlerindeki ölüm oruçlarını sonlandırmak için görüşmeler yaptı. Ancak 19 Aralık 2000 sabahı jandarma birlikleri ülke çapında eylemlerin sürdüğü 20 cezaevine eş zamanlı operasyona girişti.
Operasyonun adı aynı gün 'Hayata Dönüş' olarak açıklandı. Operasyonda Bayrampaşa Cezaevi'nde 12, Ümraniye Cezaevi'nde 7, Türkiye toplamında ise 30 mahkûm ve 2 asker hayatını kaybetti. Bayrampaşa Cezaevi'nin C-1 Koğuşu'nda diri diri yanan 6 kadının görüntüleri hafızalara kazındı.
167 tutuklu ve hükümlü hakkında açılan dava, Bayrampaşa Cezaevi'nin kapatılmasından bir yıl sonra, 2009'da Eyüp 3. Asliye Ceza Mahkemesi'nin zaman aşımına uğramıştı. Ümraniye Cezaevi'ndeki ölümleri konu alan 399 sanıklı dava sonuçlandı.
Avrupa İnsanlar Hakları Mahkemesi ise geçen yıl Türkiye'yi bu konuda mahkum etmişti. Yaptığı inceleme sonucunda Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) yaşam hakkını garanti altına alan 2. ve işkence ve kötü muameleyi yasaklayan 3. maddelerini ihlal ettiğine karar verdi. Karar gereği Türkiye Songül İnce, Özgül Dede, Gülperi Özen, Aydan Odabaş ve Fatma Güzel adlı davacılara farklı miktarlarda olmak üzere mahkeme masrafları da dahil toplam 54 bin euro tazminat ödeyecek.
