ABD’de gerçekleştirilen bir araştırma, kanser tedavisinde yaygın olarak kullanılan iki ilacın Alzheimer hastalığının beyin üzerindeki etkilerini geri çevirebildiğini ortaya koydu. Letrozol ve irinotekan isimli ilaçlar, hali hazırda FDA onayına sahip. Bu durum, Alzheimer tedavisinde klinik deneylerin çok kısa sürede başlayabileceği anlamına geliyor.
Fare Deneylerinde Büyük İyileşmeler Gözlemlendi
California Üniversitesi San Francisco (UCSF) ve Gladstone Enstitüleri iş birliğiyle yürütülen bu çalışma, Alzheimer hastalığına bağlı beyin hücrelerinde meydana gelen genetik değişiklikleri hedef aldı. Araştırma ekibi, “Connectivity Map” adlı devasa bir tıbbi veri tabanını kullanarak, bu değişiklikleri tersine çevirebilecek ilaçları tespit etmeyi başardı.
İlk bulgular, meme kanseri tedavisinde kullanılan letrozol ve bağırsak ve akciğer kanserleri için yaygın olan irinotekan ilaçlarının Alzheimer hastalığıyla ilişkili genetik değişiklikleri önemli ölçüde tersine çevirebildiğini ortaya koydu. Farelerde yapılan denemeler sonucunda, Alzheimer’ın beyin üzerindeki olumsuz etkileri büyük ölçüde azaldı. Ayrıca, farelerde yapılan hafıza ve öğrenme testlerinde de anlamlı iyileşmeler gözlemlendi.
Nöronlar ve Glia Hücrelerine Yönelik Kombine Terapi
Yapılan araştırmada, bu ilaçların farklı beyin hücrelerine etki ettiği de gözlemlendi. Letrozol, Alzheimer nedeniyle zarar gören nöronlar üzerinde etkili olurken, irinotekan ise glia hücrelerine etki etti. Bu keşif, hastalığın farklı yönlerini aynı anda hedef alabilen etkili bir kombinasyon terapisi geliştirilmesini mümkün kıldı.
UCSF ve Gladstone’dan nörobilimci Yadong Huang, "Alzheimer, çok sayıda gen ve proteindeki değişikliklerin bir sonucu olarak gelişiyor. Bu da tek hedefli ilaç geliştirme yöntemlerinin yetersiz kalmasına neden oluyor," diyerek, hastalığın tedavisinde yeni bir yaklaşımın gerekliliğini vurguladı.
Klinik Denemelerle İlgili Yeni Gelişmeler
Bu ilaçlar daha önce kanser tedavisinde kullanıldığı için, potansiyel yan etkileri hakkında bazı veriler mevcut. Ancak Alzheimer gibi bir hastalık için kullanılmadan önce, bu etkilerin yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. Araştırmacılar, bir sonraki adımda Alzheimer hastaları üzerinde klinik denemelere başlanmasının planlandığını belirtiyor.
Alzheimer Hastaları İçin Umut Işığı
Dünya genelinde 55 milyondan fazla Alzheimer hastası bulunuyor ve bu sayının yaşlanan nüfusla birlikte 25 yıl içinde iki katına çıkması bekleniyor. Bu yüzden Alzheimer tedavisinde hem önleyici hem de etkileri geri çevirebilecek tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi kritik önem taşıyor.
Hesaplamalı biyolog Marina Sirota, "Farklı veri kaynakları, bizi aynı biyolojik yollara ve ilaçlara yönlendiriyor. Bu ilaçlar, Alzheimer’ın etkilerini genetik modellerde ortadan kaldırabiliyorsa, gerçekten önemli bir keşif yapıyoruz demektir," dedi. Sirota, bu bulguların milyonlarca Alzheimer hastası için hızlı bir çözüm sunabileceğini ümit ettiklerini belirtti.
Bu çığır açan araştırma sonuçları, Cell dergisinde yayımlandı ve Alzheimer tedavisinde yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor.