Topuğunuzun arkasında sert bir şişlik, ayakkabı giydiğinizde batan bir baskı ve her adımda can yakan bir ağrı hissediyorsanız, muhtemelen aklınızdan şu soru geçmiştir: “Bende haglund deformitesi mi var?” Açık konuşalım; bu sorun çoğu zaman basit bir “ayakkabı vurması” değildir ve ne kadar erken ciddiye alınırsa, o kadar rahat bir şekilde kontrol altına alınabilir.

Haglund deformitesi nedir?

Önce temelden başlayalım; haglund deformitesi nedir sorusuna net bir yanıt verelim. Haglund deformitesi, topuk kemiğinin arka-üst kısmında gelişen kemiksi bir çıkıntı ve bu çıkıntının hemen üzerinde yer alan yumuşak dokuların tahrişi ile karakterize bir ayak problemidir. Bu kemik çıkıntısı, aşil tendonunun bağlandığı bölgeye ve o bölgede yer alan bursaya (sıvı dolu küçük yastıkçık) baskı yapar. Sonuç olarak topuk arkasında:

• Ağrı,
• Şişlik,
• Kızarıklık,
• Ayakkabı giyerken yanma ve batma hissi

ortaya çıkar. Bize göre, haglund deformitesini anlamanın en pratik yolu şudur: Ayağınızın arka kısmında, özellikle sert topuklu ayakkabı giydiğinizde belirginleşen, kemiksi bir çıkıntı varsa ve bu bölge dokunduğunuzda hassas ise, bu tabloyu mutlaka bir ortopedi uzmanına göstermeniz gerekir.

Haglund deformitesi sebebi nedir?

Birçok kişi “Ben ne yaptım da başıma bu geldi?” diye düşünüyor. İşin doğrusu, haglund deformitesi sebebi tek bir faktöre indirgenemez. Genellikle birkaç etken bir araya geldiğinde bu tablo ortaya çıkar. Bizce, en sık gördüğümüz başlıca nedenleri şöyle özetleyebiliriz:

• Genetik ayak yapısı: Topuk kemiğinin normalden daha çıkıntılı olduğu bazı ayak tiplerinde bu deformiteye yatkınlık artar.
• Yüksek kavisli ayak (pes kavus): Ayak kavsi yüksek olan kişilerde, topuk arkasına binen yük dağılımı değişir ve kemik çıkıntısı daha kolay ortaya çıkar.
• Kısa ve gergin aşil tendonu: Aşil tendonunun yeterince esnek olmaması, topuğun arka kısmındaki baskıyı artırır.
• Sert ve topuk kısmı dar ayakkabılar: Topuğu saran sert malzeme, her adımda kemiğe ve tendona sürtünerek iltihaplanma sürecini başlatır.
• Tekrarlayan sportif yüklenme: Özellikle koşucular, dansçılar, futbolcular gibi topuğa sürekli yük binen sporcularda daha sık görülür.

Özetle, ayak yapısı, seçtiğiniz ayakkabılar ve günlük/ sportif aktiviteleriniz yan yana geldiğinde, haglund deformitesi neden olur sorusunun cevabını büyük oranda bulmuş oluyoruz. Bu yüzden hem genetik yapıyı hem de yaşam tarzı faktörlerini gözden geçirmek gerekir.

Haglund deformitesi nasıl anlaşılır?

Birçok hasta polikliniğe geldiğinde şunu söylüyor: “Topuğumda sivilce gibi başladı, sonra sertleşti ve büyüdü.” İşte tam burada devreye şu soru giriyor: haglund deformitesi nasıl anlaşılır? Yani bu basit bir tahriş mi yoksa altta yatan kemik çıkıntısı mı var?

Genel olarak şu işaretler size yol gösterici olabilir:

• Topuk arkasında dışarıdan fark edilen kemiksi bir kabarıklık,
• Özellikle ayakkabı giyerken artan, çıplak ayakla daha hafif hissedilen ağrı,
• Topuk arkasında kızarıklık, ısınma ve hassasiyet,
• Uzun süre ayakta kalınca ya da koşu sonrasında belirginleşen şikayetler,
• Sert zemin üzerinde yürürken topuğun arka üst kısmında rahatsızlık hissi.

Bu bulguların hepsi bir arada olmak zorunda değildir; ancak sizde bu şikayetlerin bir kısmı varsa ve uzun süredir devam ediyorsa, “Nasıl olsa geçer.” diye beklemek yerine bir ortopedi uzmanına görünmek en doğrusudur.

Haglund deformitesi belirtileri

Haglund deformitesi belirtileri kişiden kişiye farklı şiddette görülebilir. Bazı kişilerde sadece hafif bir rahatsızlık varken, bazılarında günlük yaşamı zorlaştıracak dereceye varan ağrılar ortaya çıkabilir. En sık gördüğümüz belirtileri şöyle sıralayabiliriz:

• Topuk arkasında sabah ilk adımlarda bıçak saplanır gibi ağrı,
• Merdiven çıkarken ya da koşarken artan hassasiyet,
• Ayakkabı topuk kısmının sürekli sürtmesi ve “vurma” hissi,
• Topuğun arka kısmında sert, sabit bir kemik çıkıntısı,
• Uzun yürüyüşler sonrası şişlik ve yanma,
• Bazen aşil tendonunun yapışma noktasına kadar yayılan, bastırmakla artan ağrı.

Bu belirtiler özellikle sert tabanlı ya da dar topuklu ayakkabılarla daha da belirginleşir. Bizce, eğer topuk bölgesinde hem şekil değişikliği hem de ağrı bir aradaysa, bunu hafife almamak gerekir; çünkü zamanla sadece kemik değil, aşil tendonu ve bursa da hasar görmeye başlar.

Haglund deformitesi tanısı nasıl konur?

Belirtiler sizi bir uzmana götürdüğünde, ilk adım ayrıntılı bir muayenedir. Hekim, topuk şeklinizi, ayak kavsinizi, aşil tendonunuzun gerginliğini ve ağrının tam yerini değerlendirir. Ardından, genellikle şu yöntemlere başvurulur:

• Röntgen (X-ray): Topuk kemiğinin arka kısmındaki çıkıntının büyüklüğü ve şekli net biçimde görülür.
• MR (Manyetik Rezonans): Aşil tendonundaki hasar, bursadaki iltihaplanma ve çevre yumuşak dokuların durumu daha ayrıntılı incelenir.
• Ayak basış analizi (gerektiğinde): Basıncın ayağa nasıl dağıldığını görmek, tedavi planında tabanlık ve ayakkabı düzenlemesine yön verir.

Tanı konulduktan sonra asıl önemli aşama, sizin için en uygun tedavi planının belirlenmesidir. Çünkü her haglund deformitesi aynı şekilde ilerlemez ve tedavi de kişiye göre şekillenir.

Haglund deformitesi tedavisi nasıl planlanır?

Birçok kişinin aklına direkt olarak ameliyat gelse de, haglund deformitesi tedavisi her zaman cerrahi ile başlamaz. Hatta çoğu zaman ilk basamakta ameliyatsız yöntemlerle oldukça yüz güldürücü sonuçlar elde edilir. Bizce en ideal yaklaşım, hastanın ağrı düzeyi, günlük aktivite seviyesi, spor alışkanlıkları ve görüntüleme bulguları birlikte değerlendirilerek adım adım ilerlemektir.

Ameliyatsız (konservatif) tedavi seçenekleri

Haglund deformitesi nasıl iyileşir diye merak ediyorsanız, önce ameliyatsız yöntemlerin neler olduğuna bakalım:

• Ayakkabı değişikliği: Topuk arkasını sıkan, sert malzemeli ayakkabılar bırakılır. Arkası yumuşak, topuk kısmı daha geniş ve topuğu hafifçe yükselten modeller tercih edilir.
• Topukluk ve özel tabanlıklar: Topuğu 1–2 cm kadar yükselten topukluklar, aşil tendonundaki gerginliği azaltır ve kemik çıkıntısına binen baskıyı hafifletir.
• Buz uygulaması: Özellikle ağrının arttığı dönemlerde günde birkaç kez 10–15 dakika buz uygulanması, ödemi ve ağrıyı azaltır.
• Antienflamatuar ilaçlar: Doktorunuzun uygun görmesi halinde, kısa süreli ağrı ve inflamasyon giderici ilaçlar kullanılabilir.
• Fizik tedavi ve egzersiz: Aşil germe, baldır kaslarını esnetme ve güçlendirme odaklı programlar, deformitenin yarattığı yükü azaltır.
• Kilo kontrolü: Fazla kilo, topuğa binen yükü artırdığı için, özellikle uzun süredir devam eden şikayetlerde kilo kontrolü önemlidir.

Bu yöntemler düzenli ve sabırlı bir şekilde uygulandığında birçok hastada ağrı belirgin ölçüde azalır ve yaşam kalitesi artar. Ancak bazı durumlarda, tüm bu çabalara rağmen kemik çıkıntısının mekanik baskısı devam eder. İşte o noktada devreye cerrahi seçenekler girer.

Haglund deformitesi ameliyatı ne zaman gündeme gelir?

Her hastanın aklına en sonunda şu soru gelir: “Benim durumumda haglund deformitesi ameliyatı şart mı?” Buna tek cümlelik bir yanıt vermek zor; çünkü cerrahi kararı tamamen bireyseldir. Genel olarak ameliyat şu durumlarda gündeme gelir:

• Uzun süre (örneğin birkaç ay) ameliyatsız tedaviye rağmen ağrı geçmiyorsa,
• Günlük yürüyüş, merdiven çıkma, hatta kısa mesafe hareketler bile ciddi sıkıntı yaratıyorsa,
• Aşil tendonunda ilerleyici hasar, yırtığa gidiş veya ciddi bursit bulguları varsa,
• Profesyonel ya da yoğun spor yapan kişilerde performansı ciddi biçimde etkiliyorsa.

Bu gibi durumlarda, sadece ağrıyı bastırmak yerine sorunun kaynağı olan kemik çıkıntısını ortadan kaldırmak için cerrahi seçenekler değerlendirilir. Karar aşamasında hekiminiz, sizin beklentilerinizi, mesleğinizi, spor düzeyinizi ve görüntüleme sonuçlarınızı birlikte ele alacaktır.

Açık ameliyat ve kapalı (artroskopik) ameliyat

Genel hatlarıyla haglund deformitesi ameliyatı iki farklı teknikle yapılabilir:

Açık cerrahi

Açık ameliyatta topuk arkasında küçük bir kesi yapılır. Bu kesiden girilerek:

• Kemik çıkıntısı özel aletlerle traşlanır veya çıkarılır,
• İltihaplı bursa dokusu temizlenir,
• Gerekirse aşil tendonundaki yıpranmış, ölü dokular uzaklaştırılır.

Bazı hastalarda aşil tendonunun topuk kemiğine bağlandığı bölge çok zayıflamış olabilir. Bu durumda tendon, özel vidalar ve dikişlerle kemiğe daha sağlam şekilde yeniden tutturulur. Amaç, hem ağrıyı gidermek hem de uzun vadede sağlam bir tendon-kemik bağlantısı elde etmektir.

Kapalı (artroskopik) cerrahi

Kapalı ameliyat, küçük kesiler ve kamera sistemi kullanılarak yapılan daha minimal invaziv bir yöntemdir. Topuğun arkasına yerleştirilen birkaç küçük girişten:

• Kamerayla bölge ayrıntılı görülür,
• Kemik çıkıntısı içeriden traşlanarak azaltılır,
• Bursa ve çevre iltihaplı dokular temizlenir.

Kapalı ameliyatın önemli avantajları arasında, daha küçük kesiler, genelde daha az yumuşak doku hasarı ve bazı hastalarda daha hızlı günlük yaşama dönüş sayılabilir. Ancak hangi tekniğin sizin için daha uygun olduğuna hekiminizin karar vermesi en doğrusudur; her vakayı aynı kefeye koymak doğru olmaz.

Ameliyat sonrası iyileşme süreci nasıldır?

“Peki ameliyat olursam ne kadar sürede toparlarım?” sorusu, belki de en çok merak edilen nokta. Burada açıkçası tek bir standart süreden bahsetmek güç. Yine de genel çerçeveyi şöyle anlatabiliriz:

• Basit kemik traşlaması yapılan ve aşil tendonuna sınırlı müdahale edilen olgularda, hastalar çoğu zaman kısa süre içinde ayağının üzerine basarak yürümeye başlayabilir.
• Kesi bölgesinin iyileşmesi genellikle 10–15 gün içinde olur; dikişler alındıktan sonra yara bakımı rahatlar.
• Eğer aşil tendonunun kemiğe yeniden tutturulması gibi daha büyük bir işlem yapıldıysa, iyileşme süresi uzayabilir ve bir süre özel yürüyüş botu (walker bot) kullanımı gerekebilir.
• Fizik tedavi, özellikle baldır kaslarını ve aşil tendonunu güçlendirmek, esnekliği artırmak için büyük önem taşır.
• Genel olarak hafif günlük aktivitelere dönüş birkaç haftayı, daha yoğun spora dönüş ise çoğu zaman birkaç ayı bulabilir.

Bizce burada en kritik nokta, hekiminizin önerdiği egzersiz programına ve yük verme sürecine birebir uymanız. “Kendimi iyi hissediyorum.” diyerek erken dönemde aşırı yüklenmek, iyileşme sürecini uzatabilir.

Haglund deformitesi için egzersizler ve günlük yaşam önerileri

Her ne kadar cerrahi önemli bir seçenek olsa da, birçok vakada düzenli egzersiz ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle şikayetler ciddi biçimde hafifleyebilir. Özellikle aşil tendonunu esneten ve baldır kaslarını güçlendiren egzersizler düzenli yapıldığında, topuk arkasındaki gerginlik azalır ve hareketleriniz rahatlar.

Örnek egzersizler

• Duvar germe egzersizi: Elleriniz duvarda, bir bacağınız önde, diğeri geride olacak şekilde durun. Arka bacağınızın topuğu yerde, diziniz düz kalsın. Baldırda çekme hissedene kadar öne doğru eğilin ve 20–30 saniye bekleyip bırakın.
• Merdiven basamağı esnemesi: Bir basamağın kenarında parmak uçlarınızla durun, topuklarınız boşta kalsın. Yavaşça topuklarınızı aşağı bırakın, baldır ve aşildeki gerilmeyi hissedince birkaç saniye bekleyin, sonra başlangıç pozisyonuna dönün.
• Ayak tabanı yuvarlama: Tenis topu ya da soğuk su şişesini ayak tabanınızın altında ileri–geri yuvarlayın. Bu, hem plantar fasya hem de topuk çevresini rahatlatır.
• Diz bükme ile germe: Ayakta durup dizinizi hafifçe bükerek vücut ağırlığınızı öne verin. Böylece aşilin daha farklı lifleri esner; özellikle uzun süre ayakta kalan kişilerde rahatlama sağlayabilir.

Egzersizleri yaparken hafif çekme ve gerilme hissi normaldir; ancak keskin, bıçak gibi bir ağrı oluşuyorsa durup hekiminize danışmanız gerekir. Bizce, düzenli ama kontrollü bir egzersiz rutini, hem ameliyat öncesi hem de ameliyat sonrası dönemde iyileşmenin kilit parçalarından biridir.

Ayakkabı seçimi: Küçük görünen ama çok büyük bir ayrıntı

Haglund deformitesinde ayakkabı seçimi, bazen ilaçtan ya da başka tedavilerden bile daha belirleyici olabilir. Topuk arkasındaki baskıyı azaltmadan uzun vadeli rahatlama beklemek zor. Bu nedenle şunlara dikkat etmek önemli:

• Arkası sert ve dar modellerden kaçının.
• Topuğu hafif yükselten, yumuşak arka kısma sahip spor ayakkabılar tercih edin.
• Akut ağrı dönemlerinde, mümkünse bir süre sırtı açık terlik veya sandalet kullanın.
• Gevşek bağcıklı, ayak bileği çevresini sıkmayan modeller, baskıyı azaltır.
• Gerektiğinde kişiye özel tabanlık ve topukluklar kullanın.

Bize göre, haglund deformitesi neden olur sorusuna verilen yanıtlardan biri “yanlış ayakkabı” ise, tedavi planında da “doğru ayakkabı” mutlaka yer almalıdır.

Haglund deformitesi kanser mi, tehlikeli mi?

Topuğun arkasında sert bir çıkıntı fark eden pek çok kişi, haklı olarak “Acaba bu kötü bir şey mi?” diye tedirgin oluyor. Rahatlıkla söyleyebiliriz ki, haglund deformitesi kötü huylu, kanser türü bir oluşum değildir. Bu durum, mekanik baskıya karşı geliştirilen iyi huylu bir kemik büyümesidir. Yine de, hızla büyüyen, renk değiştiren, kızarık ve çok ağrılı bir kitle söz konusuysa, mutlaka bir ortopedi uzmanına görünmek gerekir; çünkü her şişlik Haglund olmayabilir.

Haglund deformitesi ile yaşamak: Uzun vadeli yaklaşım

Şunu bilmekte fayda var: Her haglund deformitesi mutlaka ameliyat gerektirmez. Bazı hastalar, ayakkabı ve yaşam tarzı değişikliği, düzenli egzersiz ve ara sıra tedavi destekleri ile yıllarca konforlu bir şekilde yaşamlarını sürdürebilir. Ancak şikayetler:

• Giderek artıyorsa,
• Gündelik faaliyetleri kısıtlamaya başladıysa,
• Geceleri uykudan uyandıracak kadar şiddetli hale geldiyse,

artık daha ileri tedavi seçeneklerini masaya yatırma zamanı gelmiş olabilir. Bizce en sağlıklı yol, bu süreci deneyimli bir ortopedi ve travmatoloji uzmanı ile birlikte yürütmektir. Böylece hem gereksiz müdahalelerden kaçınır, hem de gerektiğinde doğru zamanda doğru tedaviyi almış olursunuz.

Sonuç: Haglund deformitesi geçer mi?

Toparlayacak olursak; haglund deformitesi nasıl iyileşir, “Tamamen geçer mi, yoksa hep benimle mi yaşar?” gibi sorular, bu tanıyı alan herkesin aklını kurcalıyor. Yanıt aslında şu şekilde özetlenebilir:

• Erken dönemde, doğru ayakkabı seçimi, düzenli egzersiz, kilo kontrolü ve uygun konservatif tedaviyle şikayetler büyük oranda kontrol altına alınabilir.
• İleri olgularda, doğru planlanmış bir haglund deformitesi ameliyatı ile hem kemik çıkıntısı hem de çevre dokulardaki problem giderilerek kalıcı rahatlama sağlanabilir.
• Her hasta farklıdır; bu yüzden “komşuma şu yapılmış, bana da aynısı yapılsın” yaklaşımı yerine, kişiselleştirilmiş bir tedavi planı en doğrusudur.

Unutmayın, burada anlattıklarımız genel bilgilendirme amaçlıdır; kesin tanı ve sizin için en doğru tedavi seçeneği ancak detaylı bir muayene ve görüntüleme sonrasında uzman hekim tarafından belirlenebilir. Eğer siz de topuk arkasında kemik çıkıntısı, ağrı ve şişlik yaşıyorsanız, bu süreci ertelemeyin; bir ortopedi uzmanına görünerek ilk adımı atın. Daha fazla bilgi almak ve uzman desteğine ulaşmak için şu adresi ziyaret edebilirsiniz: https://www.utkuerdemozer.com/