Yapımına 1981 yılında başlanan, 6 yılda tamamlanmasının ardından konulacağı yer konusundaki anlaşmazlık nedeniyle 22 yıl belediye deposunda saklanan İlk Kıvılcım Anıtı, 2009 yılında, Atatürk'ün 25 Mayıs 1919'da ilçeye giriş yaptığı 19 Mayıs Mahallesi Eski SamsunYolu'ndaki alana konuldu. Anıtta doğal nedenlerle oluşan yıpranmaların giderilmesi amacıyla heykeltıraş Selahattin Eyyubi Baydar tarafından bakım çalışması yürütülüyor. Baydar, anıt fikrinin 1981 yılında dönemin Havza Belediye Başkanı Emir Ali Demiralp tarafından ortaya atıldığını söyledi. Anıt bittikten sonra uzun seneler belediyenin atölyesinde beklediğini belirten Baydar, "Yer konusu çözüme kavuşmadı. Bir de siyasi tercihler rol oynadı diyebilirim. 2009 yılında bugünkü belediye başkanı Murat İkiz'in girişimiyle bugün bulunduğu yere konuldu." dedi. Baydar, anıtın 15,5 metre uzunluğunda ve 7 parçadan oluştuğunu anlatarak, şunları kaydetti: "Anıtın üzerinde 50'ye yakın figür bulunuyor. Heykelin sağ başında at üstünde duran Atatürk bağımsızlığı hedef gösteriyor. Arka plan rölyeflerde savaşın kazanılmasında tam bir kararlılık gösteren Türk milleti ve askeri yer almakta. Cephane taşıyan kadın, top arabasını iten askeri, elinde sopasıyla halkı ile Kurtuluş Savaşı'nı anlattık. Savaşta önemli roller üstlenen kadınları da elinde tüfeği, belinde fişekliği ile halka yön gösterirken tasvir ettik. Savaş sahnesinin ardından düşmanın yenilmesi, ardından yaraların sarılması sahnelendi. Son bölümünde ise yaralarını saran Türkiye Cumhuriyeti'nin üretim ve eğitim mücadelesini ile cumhuriyetin tüm unsurlarını tasvir etmeye çalıştım. Heykelin arka kısmındaki yaşlı çınar Osmanlı'yı ifade ediyor. Yaşlı çınarın bir köşesinden fışkıran filiz ise Türkiye Cumhuriyeti'ni temsil etmekte." Havza Belediye Başkanı Murat İkiz ise göreve geldiklerinde heykelin parçalarının atölyede atıl vaziyette olduğunu gördüklerini, değerine yaraşır bir yere koymak için çalışma yaptıklarını dile getirerek, "Milli mücadeleyi anlatan böyle bir eseri cumhuriyetin ilk kıvılcımlarının yakıldığı Havza'da Atatürk'ün ilçemize girdiği yola yerleştirdik. Heykelimiz tam anlamı ile bitmedi. Atatürk'ün Havza'ya geldiği noktada böyle bir eserin olması bizim için gurur verici." diye konuştu.