Açmaması gerekir. Eğer sanayici ise, eğer tüccarsa, kısacası işadamıysa açmaz ama fındık üreticisi ise açar hem de sıfır faizle. Fındık üreticisi bu akıl almaz işi yıllardır sürdürüyor. Başka bir ifadeyle kendi rızkını Avrupalı spekülatörlere peşkeş çekiyor.

Rize'den Şile'ye kadar tüm Karadeniz'de yıllardan beri devam edip gelen 'Emanet' usulünden bahsediyorum. Üretici dededen, babadan öyle görmüştür ve kendisi de öyle yapar; ihraç sezonunun açılmasıyla birlikte fındığını hesabı ileride kesilmek üzere tüccarın/manavın deposuna indirir. Ne fiyatını konuşur ne de bedelini alır. Fındık tüccarın/manavın deposunda duracak, üretici ihtiyaç duyduğunda veya fiyatı uygun gördüğünde gelip hesabı kesecektir. O ana kadar fındık köylünün tüccara/manava emanetidir. Üretici hesabı kesinceye kadar satılmaz, satılamaz, satılmaması gerekir. Emanetin anlamı ve kuralı budur ama kural uygulanmaz; fındık, hesabı kesilmeden, ihracata gider. Bir başka ifadeyle Avrupalı alıcı üreticiye bir kuruş peşin para ödemeden fındığa kavuşmakta, ihtiyacını karşılamaktadır.

Bu sistem zayıf satıcının/üreticinin güçlü alıcıya 'faizsiz kredi' açmasıdır. Avrupalı alıcı bir kuruş ödemeden mala sahip olmakla köylüye karşı direnme gücü kazanmakta ve fiyatını her geçen gün biraz daha aşağıya çekmektedir. Fındık üreticisi kendi eliyle kendi ayağına kurşun sıkmakta, kendi rızkını kendi yanlışıyla yabancıya kaptırmaktadır.

Fındık, Allah'ın bu ülkeye özellikle de bu bölgeye bir lütfudur. Hem yatırıma hasret Karadeniz insanını kendi toprağında hem de erozyona karşı koruyarak o toprağı yerinde tutmaktadır. Aynı zamanda yıllardır ülkeye döviz kazandırmaktadır. Fındığın döviz getirisi son on yıldır yıllık bir buçuk milyar dolar ortalamasını yakalamıştır. Geçen yıl ise 2,9 milyar dolara ulaşmıştır. Önümüzdeki on yıllın ortalamasının da 2,5 milyar doları bulması şaşırtıcı olmaz.

Fındığa hem devlet hem de üretici sahip çıkmak zorundadır. Sahip çıkıldığı ve hele de katma değeri yüksek mamul üretimi teşvik edildiği taktirde Türkiye'nin yıllık 4-5 milyar dolar döviz girdisini hedeflemesi ve bu hedefe ulaşması hiç de zor olmaz.