Kıdem tazminatı milyonlarca çalışan için bir güvence. Bunu almak için en az 1 yıllık çalışma şartı aranıyor. Ancak işten çıkış şekliniz önemli. Belli durumlarda kendi ayrılanda çıkartılan da alabiliyor.
1)KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Çalışanların çeşitli sebeplerle ayrıldıklarında çalıştıkları yıllara karşılığında işverence kendilerine ödenen para kıdem tazminatını oluşturuyor.
2) KİMLER TAZMİNAT ALABİLİR?
Kıdem tazminatını aynı iş yerinde en az 1 yılı doldurmuş olan çalışanlar alabiliyor. 1 yılı doldurmamış çalışanlar ayrıldıklarında tazminat alamıyorlar.
3) MEMURLAR KIDEM TAZMİNATI ALABİLİYOR MU?
Kıdem tazminatı kamuda ya da özel sektörde çalışan işçileri kapsıyor. Kendi işini yapanlar yani Bağ-Kur'lular ve 4C'li dediğimiz memurlar tazminat alamıyor. Memurlar emeklilik ikramiyesi alıyor.
4) ŞARTLARI VAR MI?
Genel anlamıyla kıdem tazminatını alabilmek için kişinin kendi istek ve kusuru dışında işten çıkartılması gerekiyor. İşçi herhangi bir sebep olmadan istifa edip ayrılırsa o zaman kıdem tazminatı alamıyor.
5) KENDİ İSTEĞİ İLE AYRILANLAR ALAMIYOR MU?
Genel anlamıyla baktığınızda istifa edenler kıdem tazminatı alamıyorlar. Ancak bunun istisnaları var.
-İş Kanunu 24. Maddede sayılan haklı fesih şartlarının oluşması durumunda istifa edenler tazminat alabiliyor.
-Emekli olanlar kendi istekleriyle ayrılıp tazminat alabiliyor.
-Zorunlu askerlik görevine gidenler ayrılıp tazminat alabiliyor.
- Evliliğinin üzerinden 1 yıl geçene kadar ayrılan kadın çalışanlar tazminat alabiliyor.
-9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar SGK'dan 15 yıl 3.600 gün şartlarını tamamladıklarına dair yazı aldıktan sonra kendi istekleriyle ayrılıp tazminat alabiliyorlar.
-Vefat halinde de yakınlarına tazminat ödeniyor.
6) DOĞUM YAPAN KADINLAR TAZMİNAT ALABİLİR Mİ?
Bu sebeple işten ayrılma durumunda kıdem tazminatı alınamıyor. Sağlık sebepleri ile tazminat alınabilmesi için belli şartlar bulunuyor. Bunun için işyerinde bir hastalık bulaşma riski olması gerekiyor. Bunun dışındaki sağlık sorunları (malullük ve sakatlık hariç) tazminat alma gerektirmiyor.
7) TAZMİNAT NASIL HESAPLANIYOR?
Kıdem tazminatı hesabı yapılırken işçinin çalıştığı süreye bakılıyor. Her yıl için son brüt maaşından bir maaş hesaplanıyor. Bir yılı tamamlamayan süreler de hesaba katılıyor. Yani 3 yıl çalışan ve brüt maaşı 2 bin lira olan bir çalışan 6 bin lira tazminat alıyor. Bu işçi 3 yıl 3 ay çalıştığında bu 3 aylık kısımda hesaba katılıyor ve tazminat miktarı 6 bin 500 liraya çıkıyor.
DÜŞÜK GÖSTERİLEN ÜCRET Mİ GEÇERLİ?
Çalışanların brüt ücretleri hesaplanırken öncelikle SGK'ya bildirilen prime esas kazanca bakılıyor. O yüzden maaşı yüksek olup da asgari ücretten gösterilenler tazminat sorunu yaşıyor. Gerçcek maaşı bordroya göstermeyen işverenleri mutlaka ALO 170'e bildirin.
9) GİYDİRİLMİŞ BRÜT ÜCRET NEDİR?
Kıdem tazminatında kullanılacak brüt ücret sadece maaştan oluşmuyor. Çalışana düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen ödemeler (yol parası, yemek parası, düzenli ödenen ikramiyeler gibi) brüt ücrete ekleniyor. Örneğin brüt ücreti 3 bin lira olan bir çalışana her yıl 500 lira ikramiye ödeniyorsa brüt ücreti 3.500 lira olarak alınıp çalıştığı yıl ile çarpılıyor. Burada düzenli ödenmeyen mesai, prim gibi ödemeler dikkate alınmıyor.
10) TAZMİNAT MİKTARINDA BİR MİKTAR VAR MI?
Evet kıdem tazminatı her yıl belirlenen tavan ücret kadar oluyor. Maaş ne kadar olursa olsun brüt ücret bu belirlenen rakamı aşamıyor. 2019 yılında bu rakam 6 bin 17 lira olarak uygulanıyor. Basın İş Kanunu'na tabi çalışan gazetecilerde ise tazminat tavanı uygulanmıyor.
11) TAZMİNATTAN HANGİ KESİNTİLER YAPILIYORİ TAKSİT OLUYOR MU?
Kıdem tazminatından damga vergisi dışında kesinti olmuyor. İşveren tazminatı hemen, ve tek seferde bankaya yatırarak ödemek zorunda. İşçinin rızası olmadan taksit yapılamıyor.
12) TAZMİNAT ALMANIN SINIRI VAR MI? HER İŞYERİNDEN ALINABİLİR Mİ?
Tazminat almanın bir sınırı yok. Şartlar oluştuktan sonra her iş değiştirdiğinizde tazminat alabilirsiniz. Tabi son işyerinizdeki çalışmanın 1 yılı doldurması gerekiyor.
13) GAZETECİLERDE KIDEM TAZMİNATI FARKLI MI?
Basın İş Kanunu'na tabi çalışan gazetecilerde tazminat hak etme süresi farklıdır. Meslekte en az beş yıl çalışmış olan gazetecilere kıdem tazminatı hakkı veriliyor. Bu süre son gazetedeki değil meslekteki kıdemine göre belirleniyor.
14) İŞYERİ KAPANSA YA DA İFLAS ETSE TAZMİNAT HAKKI KAYNOLUYOR MU?
İşyerinin kapanması, iflas etmesi ya da başkasına devredilmesi, satılması gibi durumlar kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmıyor.
