Yere düşen yiyecekleri 5 saniye içinde almanın güvenli olduğuna dair yıllardır süregelen popüler bir inanış var. Ancak bilim insanları, bu kuralın gerçekten geçerli olup olmadığını test etmek için kapsamlı bir deney gerçekleştirdi. Clemson Üniversitesi’nden gıda bilimci Profesör Paul Dawson, yerle temas eden yiyeceklerin gerçekten mikrop kapıp kapmadığını araştırmak için yaptığı deneyi tüm detaylarıyla paylaştı. Peki, 5 saniye kuralı aslında ne kadar doğru? Bu sorunun yanıtı, bilimsel verilerle açıkça ortaya kondu.
Yiyeceğin Kirlenmesi Zamanla Değil, Yüzeyle İlgili
Profesör Dawson’a göre, bir yiyeceğin yere düştüğünde ne kadar kirlenip kirlenmeyeceği, sadece ne kadar süreyle yerde kaldığıyla değil, o yüzeyin ne kadar kirli olduğuyla doğrudan ilgilidir. Yani, eğer zemin zaten mikroplarla doluysa, yiyeceğin bu mikroplarla temas etmesi neredeyse anlık bir durumdur. Bu bağlamda, 1 saniye ile 5 saniye arasında, mikropların yayılması açısından anlamlı bir fark bulunmuyor.
Bilimsel Deney: Yüzey Türü ve Temas Süresi
Dawson ve ekibi, bu teoriyi test etmek için kapsamlı bir deney gerçekleştirdi. Fayans, ahşap ve halı gibi farklı yüzeylere, gıda zehirlenmesinin en yaygın sebeplerinden biri olan Salmonella bakterisi bulaştırdılar. Ardından, bu yüzeylere nemli gıdalar (örneğin salam) ve kuru gıdalar (örneğin ekmek) attılar. Gıdalar, 5 saniye, 30 saniye ve 60 saniye süreyle yüzeyle temasta kaldılar.
Test Sonuçları: Bakteri Her Yerde!
Sonuçlar oldukça dikkat çekiciydi. Hangi yüzeyde olursa olsun, hem nemli hem de kuru gıdaların üzerinde yüksek seviyelerde bakteri tespit edildi. Özellikle halıya düşen ya da kuru olan gıdalarda, bakteri miktarının biraz daha az olduğu gözlense de bu seviyeler hala sağlık açısından risk oluşturacak kadar yüksekti. Bu durum, 5 saniye kuralının gerçekliğiyle ilgili önemli bir uyarıydı.
Risk Faktörleri: Hangi Durumlar Daha Tehlikeli?
Bu araştırma, yere düşen yiyeceklerin kirlenme riskinin birkaç farklı faktöre bağlı olduğunu gösterdi:
- Yüzeydeki mikrobun türü ve miktarı,
- Yiyeceğin yapısı (nemli, yapışkan vs.),
- Kişinin bağışıklık sistemi gücü.
Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, çocuklar ve yaşlılar için bu tür bakteriyel kontaminasyonlar daha büyük sağlık riskleri yaratabilir.
Pürüzlü ve Pürüzsüz Yüzeyler: Temizlenebilirlik Farkları
Dawson, bazı pürüzsüz yüzeyli gıdaların (örneğin havuç ya da kiraz) durulama ile üzerindeki bakterilerden arındırılabileceğini belirtiyor. Ancak, tavuk kanadı veya kraker gibi pürüzlü yüzeyli gıdalar için bu yöntem yeterli olmuyor. Yani, sadece suyla durulama, bazı gıdalar için etkili bir çözüm olamayabilir.
5 Saniye Kuralı Efsane mi?
Sonuç olarak, "5 saniye kuralı" bilimsel bir temele dayanmıyor. Bu kural, yalnızca kendimizi rahatlatmak için başvurduğumuz bir kültürel efsaneden ibaret. Yiyeceğin ne kadar süreyle yerde kaldığından ziyade, o yüzeyin ne kadar kirli olduğu asıl faktördür. Yine de, risk alıp almamak tamamen kişisel bir tercih. Sağlık açısından güvenli tarafta kalmak her zaman en doğru seçim olacaktır.
