Diğer yemeklik yağlarla karşılaştırıldığında, içerdiği güçlü polifenol bileşikleri sayesinde öne çıkan zeytinyağının faydaları, kemik yapısını güçlendirmesi ve kolesterol düzeyini dengelemesindeki rolüyle bilinir.
Zeytinyağı, zeytin meyvesinin sıkıştırılmasıyla elde edilen doğal ve sıvı bir yağdır. Yağın lezzeti, kullanılan zeytin çeşidine göre farklılık gösterebilir; örneğin Akdeniz'e özgü zeytinlerden elde edilen yağlar hafif ve acı bir tada sahip olabilir. Rafine edilme durumu, zeytinyağının kalitesini belirler. Rafine edilmemiş yağlar saf yapıdadır ve ısı ya da kimyasal işlem görmeden işlendiği için daha güçlü bir tada sahiptir. Kusurların giderilmesi amacıyla işlenen zeytinyağları ise genelde daha açık renkli ve yumuşak bir lezzete sahiptir.
Zeytinyağının Çeşitleri Ve Besin Değerleri
Zeytinyağı, sindirim sistemini düzenleme, kanser riskini azaltma, vücuttaki iltihaplanmayı giderme ve saçı nemlendirme gibi birçok açıdan sağlık için mühim bir besindir. Çeşitlerinin dumanlanma noktaları farklılık gösterir; bu da onların yemeklerde veya soslarda kullanım alanlarını tayin eder. Zeytinyağı türleri tat, aroma, renk, asit oranı ve elde edilme yöntemlerine göre sınıflandırılır:
- Natürel Sızma Zeytinyağı
- Sızma Zeytinyağı
- Saf Zeytinyağı
- Rafine Zeytinyağı
- Zeytin Ezmesi Yağı
Natürel sızma zeytinyağı, zeytinyağının en kaliteli türleri arasındadır; soğuk sıkım yöntemiyle ve düşük ısıya maruz kalarak elde edilir, düşük asit içeriğine sahiptir ve doğal lezzetini korur. Sızma zeytinyağı ise rafine edilerek soğuk sıkım metoduyla üretilir, hafif yüksek asit içeriği (%1 ila 4) vardır ve sıcaklığa dayanıklıdır. Saf zeytinyağı, sızma ve rafine zeytinyağlarının harmanlanmasıyla elde edilir. En düşük kaliteli ve piyasadaki en uygun fiyatlı çeşitlerden biri olan zeytin ezmesi yağı ise, zeytinlerin preslenmesinden sonra kalan tortudan elde edilip, kaliteyi artırmak için saf yağ ile karıştırılır.
Zeytinyağının Sağlık Üzerindeki Etkileri
Az miktarda doymuş yağ içeren zeytinyağı, kalp sağlığı için uygun bir gıdadır. Bir yemek kaşığı zeytinyağı 120 Kalori, 0 gr Protein, 14 gr Yağ, 2 gr Doymuş yağ, 10 gr Tekli doymamış yağ asitleri, 1,5 gr Çoklu doymamış yağ, 0 gr karbonhidratlar, 0 gr Lif ve 0 gr Şeker içermektedir. Tüketimi, vücudun A, D, E ve K gibi yağda çözünen vitaminleri işlemesine yardımcı olur.
Tekli doymamış yağlar açısından zengin olan zeytinyağının faydaları, oksidatif stresi azaltması ve içerdiği antioksidanlar sayesinde kardiyovasküler ve merkezi sinir sistemini etkileyen kronik hastalıkların riskini düşürmesidir. Ayrıca anti-inflamatuar özellik göstererek iltihabı hafifletmeye katkıda bulunur ve vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini destekler. İşte zeytinyağının faydaları listesi:
- Kronik hastalık riskini önler.
- Tip-2 diyabet riskini azaltır.
- Kalp hastalıklarına karşı koruyucu rol üstlenir.
- Felç riskini düşürür.
- Kilo kaybına destek olur.
- Kan şekeri seviyesinin düzenlenmesine yardımcı olur.
- "Kötü" kolesterol seviyesini düşürür.
- Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların gelişim olasılığını azaltır.
Polifenoller Ve Kalp Sağlığına Katkıları
Özellikle sızma zeytinyağı, antioksidan niteliklere sahip polifenoller bakımından oldukça zengin bir kaynaktır. Polifenoller, kanser, diyabet, kalp rahatsızlığı ve bunama gibi durumlara karşı koruyucu etkiler sunar. Zeytinyağı, antioksidan ve antienflamatuar özellikli iki farklı polifenol bileşiğini barındırır.
Zeytinyağı, içerisindeki bu bileşenler sayesinde kalp hastalıklarına karşı kalkan görevi görür. Akdeniz diyetini benimseyen bireylerde kalp rahatsızlıkları geliştirme riskinin düşük olduğu gözlenmiştir. Zeytinyağındaki bileşikler, kan basıncını düşürmeye yardımcı olurken, aynı zamanda damar sertleşmesini de önleyicidir.
Cilt Ve Saç Sağlığı Üzerindeki Olumlu Etkileri
Zeytinyağının faydaları yalnızca iç organ sağlığı ile sınırlı değildir; cilt ve saç sağlığı için de önemlidir. İçerdiği E vitamini ve antioksidan yapısı sayesinde cildin korunmasına destek olur:
- Kuru cilt yapısını nemlendirir.
- Makyaj temizleme amacıyla kullanılabilir.
- Kırışıklık oluşumuna karşı olumlu etkileri vardır.
- Çatlakları ve yara izlerini hafifletmeye yardımcı olur.
- Bazı cilt tiplerinde sivilce ve akne oluşumunu önler.
- Topuklarda oluşabilecek çatlakları giderir.
Saçlar için de değerli bir besin maddesi olan zeytinyağı, saç derisini nemlendirerek kaşıntı ve kuruluğu azaltır. Saçların sağlıklı bir görünüm kazanmasını ve parlak olmasını sağlar. Ayrıca saç dökülmesini engellediği ve saçların uzamasına katkı sağladığı bilinmektedir.
Zeytinyağını Saklama İpuçları
Zeytinyağının kalitesini uzun süre koruyabilmesi için doğru saklama koşulları hayati önem taşır. Ürünün uzun ömürlü olması için şu noktalara dikkat edilmelidir:
- Zeytinyağını serin ve karanlık bir yerde muhafaza etmek gereklidir.
- Yağın ısı, hava ve ışıktan uzak tutulduğundan emin olunmalıdır.
- Saklama kabı olarak koyu renkli veya ışık geçirmeyen cam şişe ya da paslanmaz çelik kap tercih edilmelidir.
- Zeytinyağı şişesinin kapağının hava almayacak şekilde sıkıca kapatılmasına özen gösterilmelidir.
