Sabahları baş ağrısı, boyun ağrısı, çene ya da sırt ağrıları ile uyanmak, birçok kişinin yaşadığı yaygın bir sorun. Ancak bu tür şikayetlerin altında yatan sebeplerden biri, bruksizm yani diş sıkma ya da gıcırdatma olabilir. Dişlerde aşınma ve hassasiyet ile birlikte gelen bu ağrılar, çoğu zaman sabahları daha belirgin hale gelir. Peki, bruksizm nedir, nasıl teşhis edilir ve tedavi edilir? Bu yazımızda, uzmanlardan bruksizm hakkında önemli bilgiler bulacaksınız.
Bruksizm Nedir ve Kimlerde Görülür?
Doç. Dr. Rana Turunç, bruksizmi tetikleyen nedenlerden ve belirtilerinden bahsederken, bu sorunun her yaş grubunda görülebileceğine dikkat çekiyor. Araştırmalar, çocuklarda bu durumun oranının %10 ila %50 arasında değiştiğini, yetişkinlerde ise bu oranın %5 ile %90 arasında olduğunu gösteriyor. Ancak çocuklardaki bruksizm genellikle geçici bir durumdur ve çoğu zaman büyüme süreciyle birlikte kendiliğinden kaybolur. Bu nedenle çocuklarda tedavi genellikle gereksizdir, ancak takip edilmesi önemlidir.
Bruksizmin Belirtileri: Uyanınca Hangi Ağrıları Hissedebilirsiniz?
Bruksizm hastalarında sabahları genellikle çene ağrısı, baş ağrısı, boyun ve yüz kaslarında gerginlik hissi meydana gelir. Uzun süreli bruksizmde ise çiğneme kaslarında büyüme sonucu yüz estetiğinde bozulma, kare yüz görünümü veya asimetri gibi problemler ortaya çıkabilir. Dişlerde aşınma, çatlaklar, hassasiyet, dolgu ve kaplamaların kırılması da sık görülen belirtiler arasındadır. Ayrıca, bazı hastalar kulak ağrısı, çınlama, yemek yerken ağız açmada zorluk ve uyku kalitesinde düşüş gibi sorunlarla karşılaşabilir.
Bruksizm Teşhisi ve Kesin Test Yöntemleri
Doç. Dr. Turunç, bruksizmin teşhisinin genellikle hastanın şikayetleri ve tıbbi öyküsünün değerlendirilmesiyle yapıldığını belirtiyor. Ayrıca, gıcırdatma davranışı varsa, hastanın partnerinin ses konusunda rahatsız olması da önemli bir kriterdir. Ancak bruksizmin kesin teşhisi için en güvenilir yöntem, ses ve video kaydıyla yapılan polisomnografi (uyku testi) ve elektromiyografi (EMG) ölçümleridir. Bu testler, çiğneme kaslarının uyku sırasında ne kadar çalıştığını ve diş sıkma veya gıcırdatma hareketlerinin sıklığını gösterir. Ancak, bu testler uzman doktorlar tarafından özel merkezlerde yapılır ve genellikle uyku apnesi şüphesi yoksa gereksizdir.
Bruksizm Tedavisi: Ne Zaman Gerekli?
Bruksizm tedavisi her zaman gerekli olmasa da, dişlerde aşınma, çene ekleminde ya da çiğneme kaslarında ağrıya yol açan şiddetli vakalarda tedavi gerekebilir. Doç. Dr. Turunç, tedavi yöntemlerinin kişiye özel olarak planlanması gerektiğini vurguluyor. Eğer bruksizm stres kaynaklıysa, psikolojik destek, gevşeme egzersizleri ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir. Ayrıca, uyku hijyeni için gece saatlerinde kahve, sigara ve alkol gibi uyarıcılardan kaçınılması, uyumadan önce fiziksel aktivitenin ve zihinsel uyarımın sınırlanması, uyunan ortamın sessiz ve karanlık olması gerektiği de belirtiliyor.
Bruksizm Tedavisi İçin Hangi Yöntemler Kullanılabilir?
Bruksizmi tedavi etmek için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Uyku apnesi şüphesi varsa bir uyku merkezinde değerlendirme ve kulak burun boğaz uzmanı ile iş birliği yapılabilir. Çene ilişkisi veya diş kapanışında bozukluklar varsa, ortodontik tedavi gerekebilir. Ayrıca reflü şüphesi olan hastalar için uygun diyet ve ilaç tedavileri de bruksizmi azaltmada etkili olabilir. Diş sıkmaya neden olan ilaçlar kullanılıyorsa, doktorla görüşüp bu ilaçların değiştirilmesi önerilir.
Splint Tedavisi: Dişlerinizi Koruyun!
Bruksizmin neden olduğu diş aşınmalarını tedavi etmek için dolgu veya kaplama yapılabilir. Ayrıca, tedavi sonrası splint (gece plağı) tedavisi ile dişlerin korunması sağlanır. Doç. Dr. Turunç, splintin diş hekimi tarafından kişiye özel olarak hazırlanan şeffaf bir aparey olduğunu ve dişlerin birbirine sürtmesini engelleyerek aşınmanın ilerlemesini önlediğini belirtiyor. Ayrıca, splintin çene kaslarını gevşetmeye ve çene eklemine binen aşırı yükü azaltmaya yardımcı olduğunu vurguluyor. Ancak, internetten alınan standart plaklar yerine, diş hekiminiz tarafından laboratuvar ortamında hazırlanan kişiye özel splintlerin kullanılması gerektiğini hatırlatıyor. Aksi takdirde, yanlış plaklar zarar verebilir.
Sonuç olarak, bruksizm, sabahları ağrı ve rahatsızlık hissiyle uyanmanıza yol açan ciddi bir problem olabilir. Tedavi edilmezse, bu durum daha da ilerleyebilir ve diş sağlığınızı tehdit edebilir. Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız, bir diş hekimi veya uzmandan yardım alarak tedavi sürecine başlamanızı öneririz.