Mutfakta yemek yaparken en çok karşılaştığımız durumlardan biri, soğan doğrarken gözlerimizin aniden yanmaya başlaması ve istemsizce yaşarmasıdır. Peki bu durumu hiç merak ettiniz mi? Gözleri bu kadar etkileyen şey sadece bir sebze olabilir mi?
Soğanın Savunma Mekanizması
Aslında soğan, doğranma anında kendini “savunmaya” geçiyor. Bitkiler de doğada kendilerini koruma yolları geliştiriyorlar ve soğan da bunun bir örneği. Kesme işlemi sırasında soğanın hücre yapısı bozuluyor ve bu bozulmayla birlikte içeriğinde bulunan bazı bileşenler serbest kalıyor. Bu bileşenlerin en dikkat çekeni ise sülfür içeren amino asitler. Bu maddeler havayla temas ettiğinde enzimlerle birleşerek uçucu bir gaz olan propanetial-S-oksit adlı kimyasalı oluşturuyor.
Gözleri Yaşartan Kimyasal Reaksiyon
Propanetial-S-oksit, havaya karıştıktan sonra gözlerimize ulaşıyor. Gözümüzdeki sinirler bu gazı bir tehdit olarak algılıyor ve gözyaşı bezlerine sinyal gönderiyor. Bu da gözümüzün kendini temizleme refleksiyle bolca yaş üretmesine sebep oluyor. Yani gözlerimiz, bu kimyasalı etkisiz hale getirmek ve uzaklaştırmak için adeta bir temizlik yapıyor.
Bu Durumdan Nasıl Korunabiliriz?
Göz yaşartan bu durumun önüne geçmek için birkaç basit yöntem bulunuyor. Örneğin soğanı doğramadan önce buzdolabında bekletmek, kimyasal reaksiyonun hızını düşürüyor. Aynı şekilde akan suyun altında doğramak veya kesme işlemini iyi havalandırılan bir ortamda yapmak da etkili yöntemler arasında. Ayrıca mutfakta gözlük takanların da olduğunu duymuşsunuzdur; bu da kimyasal gazların gözle temasını azaltarak işe yarayabiliyor.
Soğan, Sadece Göz Yaşartmaz
Her ne kadar göz yaşartıcı özelliğiyle bilinse de, soğan, sağlık açısından oldukça kıymetli bir sebzedir. Antioksidan özellikleri, bağışıklık sistemini desteklemesi ve doğal antibiyotik etkisiyle mutfakların vazgeçilmezleri arasında yer alır. Yani biraz gözyaşı dökmek, aslında uzun vadede sağlığımız için büyük bir faydaya dönüşüyor.