Gizli şeker ya da tıbbi adıyla prediyabet, kan şekeri seviyelerinin normalin üzerinde seyrettiği ancak henüz diyabet teşhisi koymak için yeterince yüksek olmadığı bir ara durumdur. Bu durum, kişilerin ilerleyen dönemde tip 2 diyabet hastalığına yakalanma ihtimalini ciddi oranda artırıyor. İngiltere’de Diabetes UK adlı derneğin kıdemli klinik danışmanı Esther Walden, prediyabetin erken tanı ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tamamen önlenebileceğine dikkat çekiyor.
Gizli Şeker (Prediyabet) Nedir?
Prediyabet, kan şekeri düzeylerinin normalden yüksek ancak diyabet sınırının altında olduğu bir metabolik bozukluktur. Bu aşamada pankreas, insülin hormonunu yeterince etkili kullanamaz ya da salgılayamaz. Sonuç olarak, kanda glukoz (şeker) birikmeye başlar. Prediyabet, tam anlamıyla hastalık olmasa da, vücudun insüline karşı direnç geliştirdiğinin ve diyabet gelişme yolunda önemli bir işaret olduğunun göstergesidir.
Gizli Şekerin Belirtileri Nelerdir?
Prediyabet genellikle belirgin bir semptom vermez. Bu nedenle "gizli şeker" olarak adlandırılır. Ancak bazı kişilerde hafif susuzluk, sık idrara çıkma, halsizlik gibi belirtiler görülebilir. Risk altında olan kişilerin düzenli sağlık kontrolleriyle kan şekeri düzeylerini takip etmeleri kritik önem taşır.
Gizli Şekerin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Prediyabet gelişiminde genetik yatkınlık kadar yaşam tarzı da büyük rol oynar. Fazla kilo, özellikle karın bölgesinde biriken yağ, hareketsizlik, sağlıksız beslenme alışkanlıkları, sigara kullanımı ve ileri yaş gizli şeker riskini artırır. Ayrıca, ailede diyabet öyküsü olan kişilerde bu risk daha yüksektir.
Prediyabetin Tip 2 Diyabete Dönüşme Riski
Prediyabet teşhisi alan kişilerin yaklaşık yüzde 5-10’u her yıl tip 2 diyabet geliştirir. Bu oran, önlem alınmazsa artar. Diyabetin yol açtığı kalp hastalıkları, böbrek sorunları, görme kaybı gibi komplikasyonlar göz önünde bulundurulduğunda, erken tanı ve müdahale hayati önem taşır.
Gizli Şeker Nasıl Önlenir ve Yönetilir?
Esther Walden ve Diabetes UK uzmanları, prediyabeti önlemenin en etkili yolunun sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanmak olduğunu vurguluyor. Düzenli egzersiz, dengeli beslenme, kilo kontrolü ve sigaradan uzak durmak bu süreçte kilit rol oynar. Ayrıca, karbonhidrat tüketimini sınırlamak ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak da kan şekerinin dengede tutulmasına yardımcı olur.
Yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte, doktor gözetiminde kan şekeri takibi ve gerektiğinde ilaç tedavisi de uygulanabilir. Erken müdahale, prediyabetin tamamen gerilemesini ve diyabet riskinin ortadan kalkmasını sağlayabilir.
Gizli şeker, farkında olunmadığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen sessiz bir tehlikedir. Kan şekeri düzeylerini düzenli kontrol ettirmek ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemek, bu süreci durdurmak ve tip 2 diyabetin önüne geçmek için atılabilecek en önemli adımlardır.
