Harvard Tıp Fakültesi’nde gerçekleştirilen son araştırma, Alzheimer hastalığı ve beyin yaşlanmasıyla mücadelede lityumun kritik bir rol oynayabileceğini gösterdi. Nature dergisinde yayımlanan bu çalışma, lityumun beyin sağlığı üzerindeki etkisini ve bu elementin hücresel işleyişteki önemini derinlemesine inceliyor. Daha önce sadece bipolar bozukluk ve depresyon tedavisinde kullanılan lityum, şimdi Alzheimer'a karşı umut verici bir tedavi aracı olarak dikkat çekiyor.
Lityum, Alzheimer'ın Temel Mekanizmasında Önemli Bir Rol Oynayabilir
Bilim insanları, lityumun vücutta doğal olarak bulunan ve hücresel işleyişe dahil olan temel bir element olduğunu keşfetti. Yapılan araştırmalarda, normal farelerin diyetlerinden lityum çıkarıldığında beyinlerinde ciddi iltihaplanmalar, nöronal hasar ve Alzheimer benzeri yapısal değişiklikler gözlemlendi. Ayrıca, Alzheimer'a yatkın genetik farelerde amiloid plaklar ve hafıza kaybı daha hızlı şekilde ilerledi. Bu bulgular, lityumun Alzheimer'ın önlenmesinde nasıl etkili olabileceğini gösteriyor.
Alzheimer'lı Beyinlerde Lityum Eksikliği: Çarpıcı Sonuçlar
Harvard'daki araştırma, Alzheimer hastalarının beyinlerinde lityum seviyelerinin belirgin şekilde düşük olduğunu ortaya koydu. Bu bulgu, Rush Üniversitesi ve diğer önde gelen beyin bankalarında yapılan analizlerle doğrulandı. Profesör Bruce Yankner, “Başlangıçta bu sonuçları şüpheyle karşıladık, çünkü bu tür bir ilişki beklenmiyordu. Ancak farklı kaynaklarda aynı sonucun elde edilmesi, lityum eksikliğinin Alzheimer ile güçlü bir bağını ortaya koyuyor” dedi.
Alzheimer Hastalarının Beyinlerinde Neler Oluyor?
Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken amiloid beta plakları, beyin hücrelerini temizlemekle görevli mikroglia adı verilen bağışıklık hücrelerinin lityum moleküllerini tutarak bu temizliği engelliyor. Bunun sonucunda, beynin kendi “temizlik” mekanizması işlevsiz hale geliyor. Ancak araştırma ekibi, lityum orotat adı verilen özel bir formül ile bu durumu tersine çevirmeyi başardı. Lityum verilen farelerde amiloid plaklar ve hafıza kaybında önemli bir gerileme gözlemlendi, hatta fareler labirent testlerinde başarılı sonuçlar gösterdi.
Lityumun Doğal Kaynakları: Hangi Besinlerde Bulunur?
Lityum, doğada düşük dozlarda bulunan bir elementtir ve bazı besinler aracılığıyla vücuda alınabilir. En zengin lityum kaynakları arasında koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, baklagiller, kimyon ve zerdeçal gibi baharatlar ile mineralli doğal sular yer alır. Profesör Yankner, bu besinlerin uzun vadeli beyin sağlığı üzerindeki etkisinin lityum sayesinde olabileceğini belirtiyor.
Uzmanlar Uyarıyor: Takviye Kullanmak Tehlikeli Olabilir
Yine de uzmanlar, farelerde kullanılan lityum dozlarının insanların kullanımı için uygun olmadığını vurguluyor. Farelere verilen lityum orotat dozu, bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan dozların binde biri kadar düşük. Profesör Yankner, “Kimse bu araştırmaya dayanarak kendi başına lityum almamalı” diyerek klinik deneylerin başlanması gerektiğini belirtti. Bu araştırmanın Alzheimer tedavisinde yeni, düşük doz lityum temelli tedavi yöntemlerine kapı aralayabileceği düşünülüyor.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) tarafından finanse edilen bu çalışma, Alzheimer’a karşı etkili olabilecek yeni tedavi stratejilerinin gelişmesine olanak tanıyabilir. Ancak, tedavi sürecinin başlamak için daha fazla araştırma ve klinik deney yapmaya ihtiyaç duyulduğu ifade ediliyor.
