Bugün teknolojik cihazlar günlük hayatın ayrılmaz bir parçası hâline gelmiş durumda. Akıllı telefonlar, dizüstü bilgisayarlar, hatta saatler bile artık birer mini bilgisayar niteliğinde. Ancak bundan yaklaşık 60 yıl önce Türkiye’de bilgisayar kavramı yeni yeni filizleniyordu. O dönemde ülkeye getirilen ilk bilgisayar, görünüşüyle ve kapasitesiyle adeta bir devrim niteliği taşıyordu. IBM 650 adını taşıyan bu cihaz, ülkemizin dijitalleşme serüveninde önemli bir başlangıç noktası oldu.
Türkiye'ye İlk Bilgisayar Ne Zaman Geldi?
Türkiye'nin teknoloji tarihindeki bu önemli adım, 1960 yılında atıldı. Karayolları Umum Müdürlüğü (günümüzdeki adıyla Karayolları Genel Müdürlüğü), büyük ölçekli yol projelerinde ihtiyaç duyulan hesaplamaları kolaylaştırmak amacıyla IBM 650 bilgisayarını satın aldı. Bu yatırım, mühendislik hesaplamalarının doğruluğunu ve hızını artırmak için yapılmıştı.
O dönem yol inşaatı için yapılan hesaplamalar uzun zaman alıyor ve oldukça karmaşık oluyordu. IBM 650 ise bu işlemleri çok daha kısa sürede ve hatasız bir şekilde tamamlayabiliyordu. Böylece, hem zamandan tasarruf sağlandı hem de projelerin maliyetleri daha kontrollü bir şekilde planlanabildi.
IBM 650: Zamanının En Güçlü Makinelerinden Biri
IBM 650, günümüz ölçütleriyle kıyaslandığında mütevazı gibi görünse de, 1960’larda en gelişmiş bilgisayarlar arasında yer alıyordu. İşte IBM 650'nin dikkat çeken bazı teknik özellikleri:
- Veri Girişi: Özel olarak hazırlanan delikli kartlar üzerinden bilgi yükleniyordu.
- Bellek: 2.000 kelimelik kapasitesiyle, her biri 10 karakterden oluşan verileri depolayabiliyordu.
- İşlem Yeteneği: Dakikada yaklaşık 78.000 toplama-çıkarma ve 5.000 çarpma işlemi yapabiliyordu.
- Yazılım Dili: FORTRAN ve ASSEMBLER gibi programlama dilleriyle çalışıyordu.
Bu rakamlar bugünün cihazlarına göre mütevazı olsa da, o dönem için bilimsel ve mühendislik alanlarında çığır açan gelişmeler anlamına geliyordu.
IBM 650'nin Türkiye'deki İlk Görevi Neydi?
IBM 650, ülkemizde ilk olarak Polatlı ile Sivrihisar arasındaki 63 kilometrelik karayolunun projelendirme işlemlerinde kullanıldı. Bu tür hesaplamalar, dönemin mühendisleri için haftalar, hatta aylar sürebilecek bir işken; bilgisayar sayesinde sadece 1 saat içinde tamamlanabildi. Bu hız ve doğruluk, bilgisayar teknolojisinin ne denli değerli bir araç olduğunu kısa sürede ortaya koydu.
Söz konusu makine, sadece bu projede değil; ilerleyen yıllarda köprü tasarımı, yol güzergâhı analizleri, maliyet planlamaları ve envanter işlemleri gibi pek çok alanda aktif olarak kullanıldı. 18 yıl boyunca Karayolları Genel Müdürlüğü bünyesinde hizmet vererek Türkiye'nin altyapısal gelişimine büyük katkı sağladı.
IBM 650 Şu Anda Nerede?
Teknolojinin zamanla gelişmesiyle birlikte IBM 650 de aktif kullanım dışına alındı. Ancak bu tarihi makine, halen Eskişehir’deki Karayolları Genel Müdürlüğü Eğitim Tesisleri'nde sergileniyor. Türkiye’de bilgisayar çağının ilk temsilcisi olarak tarihteki yerini alan bu cihaz, teknolojiseverler ve tarih meraklıları için önemli bir simge olmaya devam ediyor.
