Sağlıklı yaşam ve dengeli beslenme konusunda artan ilgi, pek çok yeni diyet anlayışını gündeme getirdi. Ketojenik diyetlerden glütensiz beslenmeye kadar farklı yöntemler, hem bireylerin yaşam biçimlerini hem de tıp dünyasında tartışmaları şekillendiriyor. Uzun yıllar boyunca en çok övgü alan Akdeniz diyetiyle yarışacak yeni trend ise kuzeyden geliyor: İskandinav diyeti. Soğuk iklim mutfağından doğan bu beslenme şekli, sadece kilo vermeyi değil, kalp sağlığını da desteklemeyi hedefliyor.
Yapılan bilimsel araştırmalar, diyeti uygulayanların kolesterol seviyelerinde düşüş, kan basıncında denge ve kardiyovasküler hastalık riskinde azalma gözlemlediğini ortaya koyuyor. Amerika’da her 34 saniyede bir kişinin hayatını kaybetmesine neden olan kalp-damar hastalıklarına karşı etkili bir yöntem olarak dikkat çeken İskandinav diyeti, ultra işlenmiş gıdalardan uzak durarak doğallığı ön plana çıkarıyor. Diyetisyen Lauren Harris-Pincus, Fox News’e yaptığı açıklamada, “Vikingler o dönemde erişebildikleri yiyeceklerle sınırlıydı. Diyetleri temiz ve sürdürülebilir gıdalara odaklanmıştı, bu yüzden bugün sağlık yararlarını konuşuyoruz” ifadelerini kullandı.
Bitki Temelli, Omega-3 Zengini ve Doğal Beslenme
Akdeniz diyeti gibi bitkisel temelli olan İskandinav diyeti; sebzeler, tam tahıllar, yağlı balıklar, süt ürünleri ve ölçülü hayvansal protein tüketimi üzerine inşa ediliyor. Zeytinyağının yerini kuzeyde kalp dostu kolza (kanola) yağı alıyor; bu yağ, omega-3 açısından zengin olup kalp sağlığını destekliyor. Somon, uskumru, sardalya ve ringa gibi soğuk deniz balıkları, diyette başlıca protein kaynaklarını oluşturuyor. Omega-3 yağ asitleri, kalp ritmini düzenleyip damar tıkanıklığını önlemeye ve kandaki trigliserit seviyelerini düşürmeye yardımcı oluyor.
Yoğurt ve diğer düşük yağlı süt ürünleri, yulaf, arpa ve çavdar gibi lifli tam tahıllar da diyetin temelini oluşturuyor. Şalgam, havuç, lahana ve karnabahar gibi soğuk iklim sebzeleri, vitamin ve mineral açısından oldukça zengin. Yaban mersini, kızılcık ve çilek gibi kırmızı-mor meyveler ise antioksidan içerikleriyle damar sağlığını destekliyor ve kan basıncının düşürülmesine katkı sağlıyor.
Kilo Kaybı ve Metabolik Etkiler
İskandinav diyeti, kalp sağlığı kadar kilo kontrolü üzerinde de etkili. Altı haftalık bir araştırmada bu diyeti uygulayan bireyler, vücut ağırlıklarının ortalama yüzde 4’ünü kaybetti. Altı aylık başka bir çalışmada obez bireyler yaklaşık 4,5 kilo verdi; bu, geleneksel batı diyetine göre üç kat daha yüksek bir başarı anlamına geliyor. Ayrıca, diyetin kilo kaybı olmasa bile kolesterol ve kan şekeri düzeylerini düşürdüğü, kan basıncını düzenlediği ve inflamasyonu azalttığı ortaya kondu. 2022’de yapılan analizler, İskandinav diyetinin kardiyometabolik sağlığı net şekilde iyileştirdiğini gösterdi.
ABD’de Sağlık İçin Yeni Bir Fırsat
Harvard Üniversitesi’nden Dr. Frank Hu, “Meyveleri, çavdar ekmeğini ve kanola yağını seven kişiler, daha fazla kanıt beklemeden İskandinav diyetini deneyimlemeli” diyerek diyetin uygulanabilirliğine dikkat çekti. Uzmanlar, Amerikan halkının özellikle işlenmiş gıdaların, ilave şekerin ve kırmızı etin tüketimini azaltarak bu beslenme tarzından büyük kazanımlar elde edebileceğini belirtiyor. 2023 tarihli bilimsel incelemeler, İskandinav diyeti sayesinde ABD’de kardiyovasküler hastalıklardan kaynaklanan ölüm riskinin azalabileceğini ortaya koydu. Ancak uzmanlar, etkinin kesin düzeyini belirlemek için uzun vadeli araştırmaların gerekli olduğunu vurguluyor.
