Türkiye'deki bankalar, faiz indirimlerinde yine kendi lehlerine yüksek kâr hedefleri kurarken, kredi faizlerini düşük tutmayı başaramıyorlar. Bankaların mevduat faizlerini düşürürken, kredi faizleri arasındaki dengeyi sağlamamaları durumunda hem bireyler hem de işletmeler zor duruma düşebilir. Merkez Bankası'nın son faiz kararıyla birlikte kredi faizlerinin ne zaman düşeceği merak ediliyor. İşte bu önemli gelişmeye dair tüm ayrıntılar...
TCMB'nin Faiz Kararı ve Beklenen Yansımalar
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2025 yılının faiz kararını açıklayarak politika faizini %40.5’e düşürdü. Ancak, bu indirimin kredi faizlerine nasıl yansıyacağı, henüz netleşmiş değil. Şu anda, bireysel ya da ticari kredi kullanan ya da kullanmayı planlayan herkes bu indirimin kredi faizlerine yansımasını bekliyor.
Türkiye Ekonomisinin Zorlukları: Enflasyon ve Kredi Faizleri Arasındaki Fark
Türkiye ekonomisi, yüksek enflasyon, döviz kurlarındaki dalgalanma ve sıkı para politikaları gibi birçok zorlukla mücadele ediyor. Bu ortamda, özellikle kredi ve mevduat faizleri ile enflasyon oranı arasındaki farkın açılması, hem bireyler hem de şirketler için finansmana erişimi giderek zorlaştırıyor.
Merkez Bankası'nın (TCMB) enflasyonla mücadele için aldığı faiz artırımı kararları, bir yandan enflasyonu kontrol altına almayı hedeflerken, diğer yandan kredi faizlerinin beklenenden çok daha yüksek seviyelere çıkmasına sebep oldu.
Enflasyon ve Kredi Faizleri Arasındaki Uçurum
Mevcut tabloya bakıldığında, enflasyon oranı %33, TCMB politika faizi %40.5, mevduat faizleri ise %40'ın altında bulunuyor. Buna karşın, ticari kredi faizleri %56 seviyelerine kadar yükselmiş durumda. Faktoring kuruluşlarında ise faiz oranları %60-70’lere kadar çıkabiliyor.
Enflasyon ve kredi faizleri arasındaki 23 puanlık fark, mevduat ve kredi faizleri arasındaki en az 18 puanlık fark, finans piyasasında ciddi bir çelişkiyi gözler önüne seriyor. Bu durum, ekonominin temel işleyişini olumsuz yönde etkileyebilir.
Finansmana Erişim Zorlaşıyor: İşletmeler Ne Yapacak?
Finansmana erişimin zorlaşması, yatırım ve üretimi olumsuz etkilerken, işletmeler yüksek maliyetli kredilerle başa çıkmakta zorlanıyor. Bu da ekonomik büyümeyi yavaşlatıyor ve işsizlik oranlarını artırabilir. İşletmeler, aynı zamanda yeni yatırımlardan kaçınıyor ve büyüme konusunda zorlanıyorlar.
Bankaların Kârlılığı ve Mevduat-Kredi Faizi Marjı
Şu anda, kredi faizlerindeki artış, mevduat faizlerindeki artışın önüne geçmiş durumda. Bankalar, kredi verirken yüksek faizler uygularken, mevduat sahiplerine daha düşük faiz ödeyerek önemli bir marj elde ediyor. Bu marj, bankaların kârlılığını artırıyor ancak reel sektördeki işletmeler ve bireylerin finansman maliyetlerini ciddi şekilde yükseltiyor.
Bankacılık sektörü 2021'de 92 milyar lira, 2022'de 432 milyar lira ve 2023'te 620 milyar lira kâr elde etti. Ancak, bankaların kısa vadede yüksek kâr sağlama çabaları, uzun vadede finansman yükünü taşıyamayan işletmelerin zarar etmesine yol açabilir.
Bankaların Kâr Maksimizasyonu ve Ekonomik Denge
Bankalar, faiz indirimlerini mevduatlara uygularken, kredi faizlerini düşürmekte cimri davranıyorlar. Eğer mevduat ile kredi faizi arasındaki dengeyi sağlamak yerine marj yüksek tutulursa, bundan zararlı çıkan işletmeler ve bireyler olurken, kısa vadede bankalar kârlı olmaya devam edecektir.
Uzun vadede, finansman yükünü taşıyamayan işletmelerin yarattığı tahribat zarar olarak geri dönecektir. Bu nedenle bankaların, kısa vadeli kârlılıklarını uzun vadeli istikrarla dengelemesi gerekmektedir.
Denge Nasıl Sağlanabilir?
Enflasyonla mücadelenin daha etkin hale getirilmesi ve kredi ile mevduat faizleri arasındaki makasının daraltılması, finansal istikrarın sağlanmasında kritik bir rol oynayacaktır. Bankacılık sektörünün kâr maksimizasyonu yerine, ekonomik büyüme ve istikrarı destekleyici adımlar atılmalıdır.
Önerilen Adımlar ve Düzenlemeler
- Bankalara Teşvik: Bankaların, ekonomik büyümeyi desteklemek için kredi verme süreçlerinde daha esnek olmaları sağlanmalı.
- Marj Sınırlaması: Banka bazında mevduat toplama maliyetleri belirlenmeli ve bu marj üzerine sınırlamalar getirilmelidir.
- Zorunlu Karşılık Oranı: Bankaların kredi verme potansiyelini artırmak için zorunlu karşılık oranları düşürülmelidir.
- Kredi Hedefleri: Aylık bazda verilen kredi büyüme hedefleri kaldırılmalı veya artırılmalıdır.
Sonuç: Sürdürülebilir Büyüme İçin Faiz ve Finansman Yönetimi
Sonuç olarak, enflasyon ve faiz oranlarının dengeli bir şekilde yönetilmesi, finansmana erişimin kolaylaştırılması ve bankacılık sektörünün reel ekonomiyi destekleyici bir rol üstlenmesi, sürdürülebilir bir büyüme için hayati önem taşımaktadır.
