Yerel yönetim birimlerinin halkla en yakın temas noktasını temsil eden Muhtar azaları, bir mahalle ya da köy halkının sorunlarına çözüm arayan, yerel talepleri değerlendiren ve bunların uygulamaya konulması süreçlerinde aktif rol üstlenen gönüllü kişilerdir. Her yerleşim biriminde, halk tarafından seçilen bir Muhtar'ın yanında belirli sayıda Aza bulunur. Aza'lar, sadece Muhtar'a yardım etmekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal hizmete katkı sağlama gayesiyle görevlerini yürütürler. Bu görev, doğrudan halkın içinden bir birey olarak mahalle veya köy yaşamına etki etme fırsatı sunar.
Muhtar Azalarının Temel Görev Ve Sorumlulukları
Muhtar azası ne iş yapar sorusunun yanıtı, yerel yönetimdeki çok yönlü sorumluluklarda gizlidir. Aza'lar, bulundukları yerleşim biriminin idari ve sosyal işleyişinde kritik roller üstlenirler. Görevlerinin arasında şunlar yer alır:
- Muhtar'ın çeşitli sebeplerle görevini yapamayacağı durumlarda onun vekili olarak sorumluluk almak.
- Yerel sorunları masaya yatırmak ve çözüm yolları geliştirmek amacıyla yedi günde bir toplanarak istişarelerde bulunmak.
- Mahalle ya da köy sakinleriyle sürekli iletişim halinde kalarak halkın karşılaştığı sorunları ve ihtiyaçları Muhtar'a düzenli olarak bildirmek.
- Alınacak kararların süreçlerinde Muhtar'a danışmanlık yapmak ve heyet olarak fikir birliği sağlamak.
Muhtar Azası Nasıl Olunur Ve Adaylık Şartları
Muhtar azası olmak isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için bazı temel şartlar ve izlenmesi gereken adımlar mevcuttur. Bu süreç, doğrudan yerel seçimlerle ilişkilidir ve Yüksek Seçim Kurulu (YSK) kurallarına uygun olarak yürütülür.
Aza Adayı Olmak İçin Gereken Kriterler
Adayların sağlaması gereken başlıca kriterler şunlardır:
- Adaylar kesinlikle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmalıdır.
- Adayın, başvuracağı köy veya mahalle sınırları içerisinde kesintisiz en az 6 ay ikamet etmiş olması şartı aranır.
- Aza adaylarının, isimlerini Muhtar kağıtlarına, yani oy pusulası listesine yazdırmaları yeterli bir adımdır. Ek olarak Yüksek Seçim Kurulu'na herhangi bir resmî başvuru yapmaları gerekmez.
- Kamu görevinden ceza almış veya meslekten men cezası bulunan kişiler Aza olamazlar.
- Seçim günü oy pusulalarında isimleri yer almayan kişiler, yasal olarak Muhtar azası seçilemez.
Aza Sayısı Ve Ücret Durumu
Muhtar ve Aza seçimlerinde oy pusulalarında yer alacak Aza adaylarının sayısı, ilgili yerleşim biriminin nüfusuna göre belirlenmektedir. Önemle belirtilmelidir ki, Muhtar azalığı esasen gönüllülük esasına dayanan bir görevdir ve bu sebeple Muhtar azaları herhangi bir maaş almazlar. Görev, toplum hizmetine katkı amacıyla üstlenilir. Ancak, bazı özel durum ve şartlarda harcırah veya cüzi ödemeler yapılabilse de, bu durum görevin profesyonel bir iş olarak değerlendirilmesini sağlamaz.
Nüfusa Göre Aza Sayıları
Yerleşim yerinin nüfusuna göre Aza adaylarının sayısı aşağıdaki gibi sınırlandırılmıştır:
- Mahallelerde: En fazla 8 Aza adayı
- Köylerde: Nüfusu 1.000'e kadar olan köylerde 8 Aza
- Köylerde: Nüfusu 1.001 ile 2.000 arasında olan köylerde 10 Aza
- Köylerde: Nüfusu 2.000'den fazla olan köylerde 12 Aza
Oy pusulalarında isim ve soyisim benzerliği gibi karışıklık riskini ortadan kaldırmak için adayların Anne-Baba adları ve doğum tarihleri gibi ek bilgilerinin belirtilmesi gerekmektedir.
Silah Taşıma Yetkisi
Yasal düzenlemeler uyarınca, Muhtar'ların silah taşıma hakkı bulunurken, Muhtar azalarına bu yetki tanınmamıştır. Bir kişinin Muhtar azası olması, ona doğrudan silah ruhsatı alma hakkı vermez. Ancak, kanunlarda belirtilen başka bir gerekçeyle (örneğin mesleki güvenlik ihtiyacı) ayrı bir başvuru yapılması durumunda silah bulundurma ruhsatı alınabilir.
