Bilim insanları, gölet ve nehirlerde yaşayan planaria solucanlarının, akıl sağlığı ilaçlarına karşı kemirgenlerle benzer şekilde tepki verdiğini keşfetti. Bu bulgu, özellikle şizofreni ve bağımlılık tedavileri için yeni yöntemlerin önünü açarken, aynı zamanda laboratuvar farelerinin kullanımını azaltma potansiyeli taşıyor.
Solucanların Tıbbı Araştırmalarda Kullanılabilirliği
Planaria solucanları, yassı solucanlar olarak da bilinir ve bazı türlerinin olağanüstü yenilenme kabiliyeti nedeniyle “ölümsüz” olarak kabul ediliyordu. Bu solucanlar kaybolan organlarını, hatta beynin tamamını yeniden inşa edebilme yeteneğine sahiptir. Bu eşsiz özellikleri, onları biyolojik araştırmalar için potansiyel bir model haline getiriyor.
Yeni Araştırmalar: Solucanlar İle İlaç Tepkileri
Reading Üniversitesi’nden bir bilim ekibi, planaria solucanlarını, şizofreni tedavisinde kullanılan haloperidol ilacıyla tedavi etti. Ekip, solucanların farelere benzer şekilde daha az hareketli hale geldiğini gözlemledi. Bu bulgu, solucanların akıl sağlığı ilaçlarına karşı verdiği tepkilerin, kemirgenler ile benzer olduğunu ve dolayısıyla onların yerine kullanılabileceğini ortaya koydu.
Planaria Solucanlarının Önceki Kullanım Alanları
Daha önce planaria solucanları, epilepsi tedavisi ve uyuşturucu bağımlılığı üzerine yapılan araştırmalarda kullanılmıştı. Bu yeni çalışma ise şizofreni ve halüsinasyonlar gibi daha karmaşık akıl sağlığı bozuklukları için tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Yassı Solucanlarla Daha Etik Araştırmalar
Reading Üniversitesi'nden Profesör Vitaliy Khutoryanskiy, bu keşfin, planaria gibi küçük yassı solucanların, beyin araştırmalarında ne denli önemli bir rol oynayabileceğine dair güçlü kanıtlar sunduğunu belirtti. Khutoryanskiy, "Bu solucanlar, psikiyatrik ilaçlara karşı memelilerde gözlemlenen tepkileri gösteriyor, ancak onları kullanmak çok daha az etik kaygı içeriyor," dedi. Bu durum, hayvan araştırmalarının daha etik bir hale gelmesine olanak tanıyabilir.
Laboratuvar Farelerinin Kullanımını Azaltma İhtimali
İngiltere hükümetinin verilerine göre, 2023 yılında 882 bin fare ve 144 bin sıçan araştırmalarda kullanıldı. Yine 2016 tarihli bir çalışma, kemirgen kullanımının 1980'lerin yüzde 20'sinden, 2010'larda yüzde 50'nin üzerine çıktığını belirtti. Ancak bilim insanları, planaria solucanlarının bu kemirgenlerin yerini alarak araştırmalarda daha etik bir alternatif sunduğunu vurguluyor.
İleriye Dönük Umut Veren Bir Yaklaşım
Profesör Khutoryanskiy, "İngiltere'deki araştırmalarda her yıl yaklaşık bir milyon fare ve sıçan kullanılıyor, ancak bunun yerine planaria solucanlarının kullanılması bu sayıları azaltabilir. Ayrıca, ciddi akıl sağlığı sorunları olan bireyler için daha etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine yardımcı olabilir," diyerek, bu keşfin bilim dünyasında büyük bir potansiyele sahip olduğunu belirtti.
Bu önemli araştırma, *Pharmaceutical Research* adlı akademik dergide yayımlandı ve bilim insanlarına, hayvan kullanımını azaltarak daha etik bir araştırma yolu sunmak için bir adım daha attı.
