İskoçya’daki St Andrews Üniversitesi’nden Prof. James Ainge ve ekibi, farelerin beyin aktivitelerini izleyerek “grid hücreleri” adlı sinir hücrelerinin, beynin yön bulma ve hafıza ile ilişkili bölgesinde yer aldığını ve her 30 cm’de bir düzenli şekilde aktif hale geldiğini keşfetti. Bu keşif, insanların da aynı şekilde mesafe algısını bu hücreler aracılığıyla gerçekleştirdiğini ortaya koydu. Peki, bu keşif beynin nasıl çalıştığını daha iyi anlamamıza nasıl yardımcı olabilir? Gelin, bu önemli araştırmayı derinlemesine inceleyelim.
Fareler Üzerinde Yapılan Keşif: Grid Hücrelerinin Rolü
Prof. Ainge liderliğindeki araştırma ekibi, farelerin beyin aktivitelerini inceleyerek grid hücrelerinin her 30 cm'de bir düzenli şekilde aktif olduğunu tespit etti. Bu hücreler, beynin yön bulma ve hafıza ile ilgili bölgesinde yer almakta ve mesafe tahmini yapmada kritik bir rol oynamaktadır. Fareler, dikdörtgen bir arenada belirli bir mesafeyi koşmaları için eğitildi. Başarılı bir şekilde doğru mesafeyi koşan farelere ödül olarak çikolatalı tahıl verildi. Araştırmacılar, farelerin mesafeyi doğru tahmin edebilmesinin grid hücrelerinin düzenli olarak sinyal göndermesiyle doğrudan ilişkili olduğunu belirledi.
Ortam Değişimi Mesafe Algısını Nasıl Etkiliyor?
Araştırmacılar, arenanın şeklini değiştirdiğinde grid hücrelerinin sinyal düzeninin bozulduğunu ve bunun farelerin mesafeyi yanlış tahmin etmelerine yol açtığını gözlemledi. Prof. Ainge, “Sinyal düzeni bozulduğunda fareler mesafeyi kronik şekilde eksik tahmin ediyor. Bu, sisli havada görsel işaretlerin kaybolmasına benziyor” diyerek, ortam değişikliklerinin mesafe algısını nasıl etkilediğini açıklıyor.
İnsanlar Üzerindeki Deney: Farelerdeki Davranış Değişikliği İnsanlarda da Görüldü
Bu deneyler, farelerle sınırlı kalmadı. Aynı araştırma, insanların da benzer şekilde mesafe tahmininde bulunmalarını incelemek amacıyla tekrarlandı. Üniversite binasında kurulan 12x6 metrelik bir arenada gönüllülerden belirli bir mesafeyi yürüyüp başlangıç noktasına dönmeleri istendi. İnsanlar, simetrik ve dikdörtgen bir ortamda mesafeyi doğru tahmin edebildiler. Ancak ortamın şekli değiştiğinde, tıpkı farelerde olduğu gibi, mesafe tahminleri bozuldu. Prof. Ainge, “Farelerde sinyal bozulduğunda davranış değişiyor. Aynı bozulmayı insanlarda da gözlemledik” dedi.
Alzheimer Teşhisinde Devrim Niteliğinde Bir Adım
Bu bulgular sadece mesafe algısının nasıl işlediğini anlamamıza yardımcı olmakla kalmıyor, aynı zamanda Alzheimer hastalığının erken teşhisi için umut verici bir adım olabilir. Prof. Ainge, “Bu grid hücreleri, Alzheimer’ın ilk etkilediği bölgelerden biri. Navigasyon temelli mobil oyunlar gibi mesafe tahmini üzerine kurulu testler, erken teşhis için kullanılabilir” diyerek, bu keşfin Alzheimer tedavisi üzerindeki potansiyel etkilerini vurguladı.
