Akıllı telefonlar günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Ancak uzmanlar, bu cihazların sağlığa görünmeyen tehlikeler oluşturabileceği konusunda uyarıyor. Amasya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Derya Canlı, bilinçsiz ve aşırı telefon kullanımının beyin sağlığını olumsuz etkileyebileceğini belirtiyor.
Nomofobi: Telefonsuz Kalma Korkusu
Telefon bağımlılığı, "nomofobi" adı verilen bir korku durumuna yol açabiliyor. Bu durum, telefonsuz kalma korkusu olarak tanımlanıyor ve bazı kişilerde şu belirtiler görülüyor:
- Sürekli telefonu kontrol etme isteği
- İnternetin çekmediği yerlerden kaçınma
- Mesajlara hemen yanıt verme gerekliliği
- Geceleri telefona uzun süre bakma alışkanlığı
Uzmanlar, bu tür davranışların telefon bağımlılığının açık işaretleri olduğunu belirtiyor ve bu durumun kişilerin psikolojik sağlıkları üzerinde ciddi etkiler yaratabileceğine dikkat çekiyorlar.
Beynin Dopamin Dengesi Bozuluyor
Kuzey Amerika Radyoloji Derneği’nin yaptığı araştırmalar, uzun süreli telefon kullanımının beynin ödül merkezi ve dopamin dengesi üzerinde ciddi olumsuz etkiler yarattığını ortaya koyuyor. Dopamin bağımlılığı, insanların dikkatini dağılmasına, unutkanlık ve uyku problemleri yaşamasına neden olabilir.
Fiziksel Etkileri de Unutulmamalı
Telefon kullanımının sadece psikolojik değil, aynı zamanda fiziksel etkileri de bulunmaktadır. Uzmanlar, aşağıdaki sorunları telefon bağımlılığına bağlı olarak ortaya çıkabilecek rahatsızlıklar arasında sayıyor:
- Baş ve boyun ağrıları
- Göz rahatsızlıkları
- Uykusuzluk
- Kaygı ve stres artışı
- Hareketsizlik ve obezite riski
- Sosyal iletişimde azalma
Dr. Canlı, telefon kullanımıyla ilgili bu tür fizyolojik ve psikolojik bozulmaların, bağımlılıkla mücadele etmeyen kişilerde kaçınılmaz şekilde ortaya çıkacağını belirtiyor.
Uyku ve Hafıza Üzerindeki Etkiler
Telefonlardan gelen sürekli bildirimler, beynin odaklanma süresini olumsuz etkiliyor. Bu durum, kısa süreli hafızayı zayıflatırken, öğrenilen bilgilerin uzun süreli hafızaya aktarılmasını da zorlaştırıyor. Ayrıca, gece boyunca mavi ışığa maruz kalmak uyku düzenini bozar, bu da vücudun dinlenmesini engeller.
Sağlıklı Beyin İçin Uzman Önerileri
Dr. Canlı, telefon bağımlılığından kurtulmak ve beyin sağlığını korumak için bazı önerilerde bulunuyor:
- Telefonu uyumadan en az 2 saat önce bırakın.
- Sosyal medyaya harcadığınız zamanı sınırlayın.
- Tatil ve sosyal ortamlarda "teknoloji detoksu" yapın.
- Yeni hobiler, müzik ya da spor gibi aktiviteler edinin.
- Düzenli uyku ve sağlıklı beslenmeye özen gösterin.
Dr. Canlı, "Akıllı telefonlar hayatımızın bir parçası, ancak bilinçsiz kullanım, beyin sağlığını ciddi şekilde tehdit ediyor. Kontrolü elimize almak zorundayız" diyerek, sağlıklı telefon kullanımı için bilincin artırılmasının önemine dikkat çekiyor.
