Amerikalı bilim insanlarından Alzheimer teşhisinde çığır açan yöntem
Mayo Clinic'ten uzmanların yürüttüğü araştırmada, Alzheimer tanısında kullanılmak üzere kan plazmasındaki iki önemli protein incelendi. Bu proteinler, hastalığın en temel işaretlerinden biri olan amiloid plak birikimiyle doğrudan bağlantılı olan amiloid beta 42/40 ve p-tau217 olarak belirlendi.
Kan testi hafıza problemi yaşayanları yüzde 95 oranında doğru yakalıyor
Çalışma sonuçlarına göre, geliştirilen kan testi hafıza problemleri gösteren bireyleri saptamada %95 gibi oldukça yüksek bir hassasiyet sundu. Bu da hastaların büyük çoğunluğunun doğru teşhis edildiği, teşhis dışı kalanların ise oldukça az olduğu anlamına geliyor.
Öte yandan testin özgüllük oranı ise %82 olarak tespit edildi; yani demans belirtisi taşımayan kişilerin yanlış pozitif çıkma ihtimali düşük seviyede kaldı.
Gerçek yaşam koşullarında binlerce hastadan alınan verilerle desteklenen çalışma
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, 2021 itibarıyla dünyada 57 milyon kişi demansla mücadele ediyor. FDA onaylı bu kan testi, 500’den fazla hasta üzerinde yapılan poliklinik ortamındaki saha deneyinde başarılı sonuçlar ortaya koydu.
Çalışmayı yürüten Dr. Gregg Day, testin şu an kullanılan invaziv yöntemlerle benzer bir doğruluk sağladığını vurguladı:
"Kan testi Alzheimer teşhisinde %95 hassasiyet ve %82 özgüllük oranı sundu. Poliklinik ortamında uygulandığında, beyin omurilik sıvısı biyobelirteçleri kadar etkili olmasının yanı sıra daha pratik ve ekonomik bir alternatif."
Ayrıca araştırmacılar, Alzheimer hastalarında p-tau217 protein seviyelerinin belirgin biçimde yükseldiğini tespit etti.
Gelecek planları: Daha geniş hasta gruplarında testin geçerliliği değerlendirilecek
Dr. Day, bu testin ilerleyen aşamalarda, bilişsel belirtiler ortaya çıkmamış erken evre Alzheimer vakalarında ve farklı hasta topluluklarında da değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.
Uzmanlardan umut veren yorumlar
İngiltere Alzheimer Derneği Araştırma ve Yenilik Direktör Yardımcısı Dr. Richard Oakley ise sonuçların umut verici olduğunu dile getirdi:
"Bu çalışma, kan testlerinin Alzheimer teşhisini daha hızlı, erişilebilir ve kolay hale getirdiğini gözler önüne seriyor."
Oakley ayrıca, testin sadece Alzheimer değil, diğer demans türlerine bağlı bilişsel sorunları ayırt etmekte de önemli katkı sağlayabileceğine dikkat çekti:
"Kan testleri, teşhis sürecini hızlandırıp hastaların ihtiyaç duyduğu tedavi ve desteğe daha erken ulaşmasını sağlayacak kritik araçlar olacak."
Bu bağlamda, İngiltere Alzheimer Derneği, Alzheimer’s Research UK ve Ulusal Sağlık ve Bakım Araştırmaları Enstitüsü tarafından desteklenen, milyonlarca sterlin bütçeli Blood Biomarker Challenge adlı araştırma programı yürütülüyor. Hedef, 2029 yılına kadar bu kan testlerini İngiliz Ulusal Sağlık Sistemi'ne (NHS) entegre etmek.
Daha kapsamlı testlerle teşhisin doğruluğu artırılacak
Dr. Julia Dudley, Alzheimer’s Research UK Araştırma Direktörü olarak, teşhis süreçlerindeki gelişmenin aciliyetine dikkat çekti:
"Erken teşhis, hafıza ve düşünme güçlüğü yaşayan hastalar için hayati önem taşıyor. Bu çalışma, kan testlerinin bu alandaki potansiyelini net biçimde ortaya koyuyor."
Ancak Dudley, mevcut araştırma grubunun demansla yaşayan tüm hasta çeşitliliğini yansıtmayabileceğini ve daha geniş ölçekli, gerçek hayat koşullarında kapsamlı testlere ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
İngiltere’de yürütülen Blood Biomarker Challenge programı, binlerce katılımcıdan alınan kan örnekleriyle bu ihtiyaca cevap verecek geniş bir veri havuzu oluşturuyor. Böylece Alzheimer teşhisinde daha hızlı ve kolay yöntemlere doğru önemli adımlar atılması hedefleniyor.
