Yapay zeka tartışmaları tüm dünyada hızla ivme kazanırken, ABD'den dikkat çeken bir açıklama geldi. Demokrat Senatör Bernie Sanders, teknolojinin çalışanların işten çıkarılması için değil, daha kısa sürelerle çalışmalarını sağlamak için kullanılabileceğini belirtti. Bu iddialı çıkış, otomasyonun geleceği ve iş hayatının dönüşümü açısından önemli bir tartışmanın fitilini ateşledi.
Sanders’tan Net Mesaj: “Verimlilik Artıyorsa, Çalışma Süresi Azalmalı”
2022’de ChatGPT’nin kamuoyuna sunulmasıyla birlikte yapay zeka; teknoloji, finans ve iş dünyasında gündemin merkezine oturdu. Milyarder yatırımcılar bu gelişmelerin verimliliği artıracağını savunsa da, aynı zamanda kitlesel işten çıkarmaların da önünü açabileceği uyarılarında bulunuyor.
Bu genel kanının aksine, Demokrat Vermont Senatörü Bernie Sanders farklı bir görüş dile getirdi. Katıldığı Joe Rogan podcast yayınında, yapay zekanın gerçek anlamda üretkenliği artırması halinde, haftalık çalışma süresinin 30 saate düşürülmesinin mümkün olabileceğini ifade etti.
“Teknoloji Herkese Hizmet Etmeli”
“Teknolojinin nimetlerinden yalnızca CEO’lar ve şirket sahipleri faydalanmamalı” diyen Sanders, sözlerine şöyle devam etti: “Eğer yapay zeka sayesinde üretkenlik artıyorsa, çalışanı işten çıkarmak yerine haftada 32 saat çalıştırırım.”
Sanders’a göre bu yaklaşım, işçilerin ailelerine daha fazla zaman ayırmalarına, eğitimlerine yönelmelerine ya da sadece dinlenmelerine olanak tanıyabilir. “Artık haftada 40 saat çalışmak zorunda değilsiniz” sözleriyle bu bakış açısını pekiştirdi.
Utopik mi, Gerçekçi mi?
İlk etapta radikal gibi görünse de, Sanders’ın önerisi tarihsel bir bağlama oturuyor. ABD’de haftalık 40 saatlik çalışma süresi ancak 1940 yılında federal düzeyde yasalaşmıştı. O dönemde de işçiler, tıpkı bugün önerildiği gibi, 30 saatlik haftalar için grevler düzenliyordu.
Senatör Sanders da bu noktaya dikkat çekerek, bazı şirketlerin halihazırda bu modeli başarıyla uygulamaya başladığını hatırlattı ve bunun “uç bir fikir olmadığını” vurguladı.
Yapay Zeka Toplum İçin Mi, Şirketler İçin Mi?
Ancak birçok uzman, yapay zekanın şu anki kullanım alanlarının Sanders’ın hayal ettiği toplumsal faydayı sağlamaktan uzak olduğunu belirtiyor. Hali hazırda teknoloji; işten çıkarmaları meşrulaştırmak, yüksek maaşlı işleri düşük gelirli ülkelere kaydırmak gibi amaçlarla kullanılıyor.
Üstelik yapay zeka sistemlerinin verimsizlik, hata yapma eğilimi ve yanlış bilgi üretimi gibi ciddi sorunlar taşıdığı biliniyor. Bu durum, çalışanların iş yükünü azaltmak yerine artırdığı yönündeki eleştirileri de beraberinde getiriyor. Araştırmalara göre, yapay zeka yatırımları henüz maaşlarda ya da çalışma saatlerinde olumlu bir etki yaratmış değil.
Küresel Eşitsizlik Derinleşebilir
Yapay zekanın yol açtığı değişim yalnızca ABD özelinde sınırlı kalmıyor. Küresel ölçekte de eşitsizliklerin artmasına neden oluyor. Futurism’in aktardığına göre, 2024 yılında yayımlanan bir dijital emek raporu, yapay zeka sektörünün zengin ülkelerin yoksul ülkeler üzerindeki sömürüsünü artırdığını ortaya koydu.
Özellikle Kenya gibi ülkelerde, düşük ücretlerle çalışan emekçiler, yapay zeka algoritmalarını eğitmek adına yoğun bir sömürüye maruz kalıyor. Bu sürece “veri sömürgeciliği” adı verilmeye başlandı. Bu tablo, ABD’de hayata geçebilecek bir 30 saatlik çalışma haftasının, küresel güneydeki işçilere ağır bedeller ödettirebileceğini düşündürüyor.
Sanders’ın Hedefi: Daha Adil Bir Gelecek
Tüm zorluklara rağmen Bernie Sanders, mesajını açık bir dille veriyor: Evrensel 30 saatlik çalışma hakkı mümkün ve bu hak, çalışanların organize mücadelesiyle kazanılabilir.
Yapay zekanın yalnızca işverenleri değil, toplumun tüm kesimlerini güçlendirmesi gerektiğini savunan Sanders, insan merkezli bir teknoloji anlayışını teşvik etmek istiyor. Bu açıklamalarıyla birlikte, yapay zekanın sosyal etkileri üzerine yeni bir tartışmanın da önünü açmış oldu.
