Diş sıkma ya da diğer adıyla bruksizm, modern yaşamın getirdiği stres ve anksiyetenin bedenimize yansıyan sessiz tepkilerinden biridir. Tedavi edilmediğinde dişlerde aşınma, kemik kaybı ve baş ağrısı gibi pek çok problemi beraberinde getirebilir.
Bruksizm (Diş Sıkma/Gıcırdatma) Nedir?
Bruksizm, uyku esnasında dişlerin sıkılması, gıcırdatılması ya da ağız açık uyuyanlarda çenenin ani kapanması şeklinde ortaya çıkan bir uyku bozukluğudur. Genellikle nörolojik ya da dişsel nedenlere dayanır. Uyku sırasında diş sıkmaya bağlı kas aktiviteleri, normal zamanlara göre yaklaşık üç kat daha fazladır ve kasların gücü uyanıkken olduğundan yüksektir.
Bruksizmin Nedenleri Nelerdir?
- Kişilik özellikleri (örneğin mükemmeliyetçilik ve aşırı titizlik)
- Genetik yatkınlık
- Nörolojik ve psikolojik rahatsızlıklar
- Uyku bozuklukları (uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu, migren gibi)
- Ağız içi yapısal sorunlar (çürükler, eksik dişler, uyumsuz protezler)
Bunların yanı sıra sinir sistemi hastalıkları, hormon problemleri, Parkinson hastalığı, bağırsak parazitleri, alt-üst çene kapanış bozuklukları ve hatalı diş tedavileri de bruksizmi tetikleyebilir. Ayrıca, aşırı kahve ve sigara kullanımı ile stres de önemli etkenler arasında yer alır.
Bruksizmin Uyku Kalitesine Etkisi
Bu rahatsızlığa sahip kişilerde uykuya geçiş ve uyku sürecinin devam ettirilmesi güçleşebilir. REM uykusu evresinde bozulmalar yaşanabilir ve bu durum, gündüzleri uyuklama hali ve yaşam kalitesinde azalma ile sonuçlanır.
En Sık Görülen Şikayetler
- Çene ekleminde ağrı ve rahatsızlık
- Kulak ağrısı (genellikle kulakla ilgisi olmayan)
- Sabahları artan, gün içinde azalan baş, boyun ve yüz ağrıları
- Ağız açıp kaparken eklemde tıklama sesi ya da kilitlenme
- Çiğneme kaslarında spazm ve miyofasyal ağrılar
Bruksizmin Belirtileri Nelerdir?
- Sabahları yorgun uyanma
- Baş ve boyun ağrıları
- Diş hassasiyeti
- Kulak ağrısına benzer şikayetler
- Ağız açma ve kapama sırasında tıklama sesi
Bruksizm Nasıl Teşhis Edilir?
Diş sıkma dışarıdan kolayca fark edilemeyebilir, ancak uzmanlar şu işaretlerden yararlanır:
- Gelişmiş çiğneme kasları ve köşeli yüz hattı
- Diş yüzeylerinde aşınma
- Röntgenlerde görülen kemik kayıpları
- Eklem sorunları
- Açıklanamayan baş ve boyun ağrıları
Diş Sıkmanın Yol Açtığı Sağlık Problemleri
- Diş yüzeyinde aşınmalar
- Dişlerde renk değişimleri, kırılmalar ve çatlaklar
- Diş köklerinde zararlar
- Dişlerde canlılık kaybı ve kanal tedavisi gereksinimi
- Çene ekleminde rahatsızlıklar
- Açıklanamayan baş, boyun ve sırt ağrıları
Diş Sıkma Baş Ağrısına Sebep Olur mu?
Evet, diş sıkma ve gıcırdatma nedeniyle aşırı çalışan çiğneme kasları, baş ve boyun bölgesinde ağrı ve kaslarda deformasyon oluşturabilir.
Bruksizm Tedavisi ve Çözümleri
- Gece Koruyucu Plaklar: Diş ve çevresini korumak için kullanılan geçici araçlar; özellikle psikolojik kökenli ve dönemsel sıkmalarda etkilidir.
- Habit Breaker (Alışkanlık Kırıcı): Uzun vadeli sıkma alışkanlıklarını değiştirmeyi amaçlayan, eklem koruyucu cihazlardır.
- Botoks (Botulinum Toksin): Kasların aşırı sıkılmasını azaltmak için uygulanır ancak uzun süreli ve sürekli kullanımı kaslarda sarkmalara neden olabilir.
- Kas Gevşeticiler: Sistemik etkilerinden dolayı dikkat gerektiren işlerde çalışanlara önerilmez.
- Psikolojik Destek: Stres veya anksiyete kaynaklı bruksizmde psikoterapi veya danışmanlık oldukça fayda sağlar.
