Günlük hayatın koşturmacası içinde çoğu zaman fark edilmeyen ama birçok insanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir sorun var, Dispozofobi. Halk arasında “biriktirme hastalığı” olarak da bilinen bu durum, kişinin artık ihtiyaç duymadığı eşyaları atamaması, hatta bunlara duygusal bir bağ kurarak biriktirmeye devam etmesiyle tanımlanıyor. Uzmanlara göre, bu durum yalnızca bireyin değil, çevresinin de yaşam alanını daraltıyor.
Dispozofobi Nedir?
Dispozofobi, psikoloji literatüründe “hoarding disorder” yani "istifleme bozukluğu" olarak geçiyor. Bu rahatsızlığa sahip bireyler; gazete, plastik kap, kırık ev eşyası ya da işe yaramaz belgeler gibi aslında değeri olmayan eşyaları atmaya kıyamaz. Bunun nedeni ise genellikle bu eşyaların gelecekte işe yarayacağına dair yoğun bir inanç ya da bunlara yüklenen duygusal anlamlardır.
Kimler Dispozofobi Riski Altında?
Dispozofobi her yaş grubundan bireyde görülebilse de genellikle 30 yaş üstü kişilerde daha sık tespit ediliyor. Bu bozukluk, yalnızlık, kayıp yaşamış olma, travma geçirmiş bireylerde daha fazla gözlemleniyor. Ayrıca obsesif kompulsif bozukluk (OKB), depresyon ve anksiyete gibi ruhsal rahatsızlıklarla birlikte görülme olasılığı da oldukça yüksek.
Dispozofobinin Günlük Hayata Etkileri
Dispozofobi yalnızca bir “eşya biriktirme” sorunu değildir. Bu durum zamanla kişinin evinde adım atacak alan kalmamasına, hijyen sorunlarına ve hatta sosyal ilişkilerde ciddi problemlere yol açabilir. Evlerinde bu eşyaları saklamak adına yaşam alanlarını feda eden kişiler, dış dünyadan uzaklaşabilir ve sosyal izolasyona sürüklenebilir.
Tedavi Mümkün mü?
Evet, Dispozofobi tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Öncelikle kişinin durumunun farkına varması ve bu konuda yardım almaya açık olması çok önemlidir. Psikoterapi – özellikle bilişsel davranışçı terapi – bu konuda oldukça etkili yöntemlerden biridir. Ayrıca bazı durumlarda ilaç tedavisi de destekleyici olarak kullanılabilir.
Toplumsal Farkındalık Şart
Dispozofobi genellikle "temizliksizliğe" ya da "dağınıklığa" bağlansa da aslında oldukça karmaşık bir psikolojik sorundur. Bu yüzden bireyleri yargılamadan önce, yaşadıkları psikolojik zorlukları anlamaya çalışmak gerekiyor. Toplumda bu konuda farkındalığın artması, hem bu sorunu yaşayanların daha erken destek almasını sağlar hem de aile bireylerinin yaklaşımını pozitif yönde etkiler.
