HIV’in Saklandığı Yer Ortaya Çıkarıldı
Melbourne’de bulunan Peter Doherty Enfeksiyon ve Bağışıklık Enstitüsü’nden araştırmacılar, insan vücudunda gizlenen HIV’i tamamen ortadan kaldırmaya yönelik önemli bir aşamaya ulaştı. Bağışıklık sistemi ve mevcut ilaçlardan kaçan virüs, şimdiye dek görünmezdi; ancak geliştirilen yeni teknik sayesinde, virüsün beyaz kan hücreleri içinde açığa çıkarılması sağlandı.
mRNA Teknolojisi Virüsü "Uyandırdı"
Bu ilerleme, Covid-19 aşılarında kullanılan mRNA teknolojisinin HIV tedavisine uyarlanmasıyla mümkün oldu. Araştırmacılar, özel olarak hazırlanan lipid nanoparçacıklar içine yerleştirdikleri mRNA’yı, HIV’in gizlendiği hücrelere iletti. mRNA, hücreleri virüsü ortaya çıkarmaya yönlendiriyor.
Nature Communications dergisinde yayımlanan makalede, “LNP X” adı verilen yeni nesil nanoparçacıkların hedef hücreler tarafından kabul gördüğü belirtildi. Daha önceki nanoparçacık türleri bu hücrelere ulaşamıyor ve böylece HIV gizlenmeye devam ediyordu.
Ortak araştırmacılardan Dr. Paula Cevaal, “Bu hücrelere mRNA’yı ulaştırmak imkânsız olarak görülüyordu. Şimdi ise elde ettiğimiz sonuçlar karşısında çok şaşkınız” ifadelerini kullandı.
Virüs Ortaya Çıkarıldı, Şimdi Yok Edilme Zamanı mı?
Bu buluş, HIV’in vücuttaki “uyku halindeki” rezervuarından çıkarılabileceğini gösterdi. Fakat sıradaki kritik soru, açığa çıkan virüsün bağışıklık sistemi veya ek tedavilerle tamamen ortadan kaldırılıp kaldırılamayacağıdır.
Çalışma, HIV pozitif bireylerden alınan hücreler üzerinde laboratuvar ortamında gerçekleştirildi. İnsanlarda denenebilmesi için önce hayvan deneylerinin yapılması, ardından güvenlik ve etkinlik testlerinin tamamlanması gerekiyor. Bu süreç yıllar sürebilir.
Uzmanlardan Değerlendirmeler
Çalışmanın kıdemli yazarlarından Dr. Michael Roche, geliştirilen tekniğin yalnızca HIV değil, kanser gibi diğer hastalıkların tedavisinde de kullanılabileceğine dikkat çekti. Francis Crick Enstitüsü’nden retrovirolog Dr. Jonathan Stoye, bu yöntemin HIV’i gizlendiği yerden çıkarmada “bugüne dek kaydedilmiş en büyük ilerleme” olduğunu vurguladı.
Öte yandan Stoye, virüsü yok etmek için rezervuarın tamamının mı yoksa büyük bir bölümünün mü temizlenmesi gerektiğinin zamanla anlaşılacağını belirtti.
Oxford Üniversitesi Jenner Enstitüsü’nden Prof. Tomáš Hanke ise, bu gelişmenin önemini kabul etmekle birlikte, “Vücuttaki tüm HIV rezervuarlarına ulaşmanın şu an için bir hayalden ibaret olduğunu” ifade etti.
40 Milyon HIV Hastası İçin Umut Işığı
Dünya çapında yaklaşık 40 milyon insan HIV ile yaşamını sürdürüyor ve çoğu, virüsün yayılmasını önlemek için ömür boyu ilaç kullanmak zorunda kalıyor.
HIV her yıl milyonlarca kişinin hayatını kaybetmesine neden oluyor. 2023 yılında her dakika bir kişi HIV nedeniyle yaşamını yitirdi.
Geliştirilen bu yeni yöntem, hastalığın kalıcı olarak tedavi edilmesi adına atılmış en somut bilimsel adımlardan biri olarak değerlendiriliyor.
