Global ölçekte işçi çalıştırmak isteyen işverenler için her ülkenin kendi ücretlendirme, yan haklar ve bordro düzenlemeleri bulunmaktadır. Norveç'te çalışan istihdam etmek isteyen firmaların, buradaki vergi kesintilerini ve ödemelerini kapsayan "ödediğin kadar kazan" (Pay-As-You-Earn/PAYE) sistemini ve diğer tüm yasal gereklilikleri detaylıca anlamaları zorunludur. Ülkedeki Bordro işlemlerinin en az ayda bir kez yapılması ve çalışanlara brüt maaşları ile yapılan kesintileri gösteren bir maaş bordrosu sunulması yasal bir yükümlülüktür. İşverenler bu süreçte Gelir Vergisi ve Ulusal Sigorta primleri gibi çeşitli kesintileri yaparak ilgili kurumlara aktarmakla sorumludur.
Norveç Asgari Ücret Uygulamasının Özellikleri
Norveç Asgari Ücret konusunda diğer ülkelerden ayrışan bir yapıya sahiptir; ülkede ulusal çapta belirlenmiş tek bir Asgari Ücret düzeyi bulunmamaktadır. Bunun yerine, Asgari Ücret seviyeleri işverenler, sendikalar ve yerel yönetimler arasında yapılan toplu iş sözleşmeleriyle belirlenir. Bu model, her sektörün kendi ekonomik dinamiklerine ve değişikliklerine kolaylıkla uyum sağlamasına imkan tanır.
Sektörel Asgari Ücretler Ve Farklılıkları
Norveç'te bazı sektörler için, çalışanın işvereni ya da sendika üyeliği fark etmeksizin tüm çalışanları kapsayan toplu iş sözleşmeleri geçerlidir. Bu sözleşmeler, ilgili sektörde işverenlerin ödemek zorunda olduğu en düşük ücreti tayin eder. Belirlenmiş Asgari Ücret uygulamasının geçerli olduğu spesifik sektörler şunlardır: İnşaat, Temizlik İşleri, Otel, Restoran ve Catering, Deniz İnşaatları, Tarım ve Bahçecilik, Balık İşleme İşletmeleri, Elektrikçiler, Karayolu Yük Taşımacılığı ve Tur Otobüsü İle Yolcu Taşımacılığı.
Bu toplu ödeme anlaşmalarında belirtilen Asgari Ücret çoğu zaman çalışanın deneyimine veya beceri seviyesine göre farklılık gösterebilir. Örneğin, İnşaat sektöründe, vasıflı işçiler için Asgari Ücret saatlik 238,30 NOK (19,90 EUR) iken, deneyimsiz vasıfsız işçiler için bu miktar saatte 214,90 NOK (17,95 EUR) olarak belirlenmiştir. Çoğu toplu sözleşme, 18 yaş altı çalışanlar için de Asgari Ücret belirlemekte ve fazla mesai ya da vardiyalı çalışma gibi durumlar için özel hükümler içermektedir. Uluslararası öğrenciler için özel bir Asgari Ücret olmamakla birlikte, toplu sözleşme kapsamındaki bir sektörde çalışıyorlarsa, o sektörün Asgari Ücretini almaları zorunludur.
Norveç'te Ortalama Maaş Düzeyi
İskandinav komşularında olduğu gibi Norveç'te de maaş düzeyleri, diğer Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça yüksektir. Norveç İstatistik Kurumu verilerine göre, 2023 yılında tüm çalışanların ortalama aylık kazancı 53.150 NOK (yaklaşık 4.400 EUR) olarak kaydedilmiştir.
Norveç'te Bordro Ve Vergilendirme Sistemi
Norveç'te Bordro sistemi, yerel çalışanları işe almadan önce işverenlerin bilmesi gereken belirli kural ve düzenlemelere tabidir. İşverenler ödemeleri banka transferi yoluyla gerçekleştirmek zorundadır, ancak bu ödemenin Norveç banka hesabından yapılması zorunluluğu yoktur. İşverenler, aylık maaş bordrosunda maaş, vergi kesintisi bilgileri, tatil ücreti ve diğer kesintileri detaylı bir şekilde belirtmelidir. Ayrıca Bordro kayıtlarının en az beş yıl süreyle saklanması gerekmektedir.
Vergi Oranları Ve Ödeme Sıklığı
Norveç'te çalışanlar kazançları üzerinden Gelir Vergisi ödemek zorundadır. Bu vergi, işverenlerin çalışanların ücretlerinden doğru miktarı kesip Vergi İdaresi'ne yatırdığı PAYE sistemi aracılığıyla toplanır. İşverenler, bu vergi ödemesini yılda altı kez Vergi İdaresi'ne yapmakla yükümlüdür. Ödeme için son tarih, iki aylık dönemi takip eden ayın 15'idir. Örneğin, Ocak ve Şubat aylarında toplanan verginin son ödeme tarihi 15 Mart'tır.
Norveç'teki Gelir Vergisi iki temel bileşenden oluşur: Belediye, İl ve Ulusal Vergileri içeren %22'lik genel bir oran ve belirli eşiklerin üzerindeki gelirler için uygulanan artan oranlı ek vergiler. Artan oranlı ek vergi (surtax) oranları ise şöyledir:
- 208.051 NOK ile 292.850 NOK arası gelir: %1,7
- 292.851 NOK ile 670.000 NOK arası gelir: %4,0
- 670.001 NOK ile 937.900 NOK arası gelir: %13
- 937.901 NOK ile 1.350.000 NOK arası gelir: %16,6
- 1.350.000 NOK üzerindeki gelir: %17,6
Sosyal Güvenlik Katkıları
Hem işverenler hem de çalışanlar Ulusal Sigorta Sistemi'ne katkıda bulunmakla yükümlüdür. Bu sistem, Hastalık İzni, Annelik ve Ebeveyn Ödenekleri ile Devlet Emekliliği gibi sosyal güvenlik haklarını finanse eder. İşveren katkıları genellikle çalışanın yıllık maaşının %14,1'i oranındadır, ancak seyrek nüfuslu bölgelerde faaliyet gösteren işverenler için bu oran daha düşük olabilir. Yıllık 850.000 NOK üzerinde kazanan çalışanlar için bu oran %19,1'e yükselmektedir.
Çalışan katkıları ise, çalışanın koşullarına bağlı olarak %5,1 ile %8,2 arasında değişir. Yıllık 69.650 NOK'dan az kazanan çalışanlar Ulusal Sigorta katkısı ödemekten muaf tutulur. Çalışanların katkıları, bu eşiğin üzerindeki gelirlerinin %25'inden fazla olamaz. 17 yaş altı veya 69 yaş üstü çalışanlar ise %5,1 gibi daha düşük bir oran üzerinden ödeme yaparlar.
Yasal Ve Ek Çalışan Yan Hakları
Norveç, güçlü bir Sosyal Güvenlik Sistemine sahip olup, emeklilik ve engellilik, işsizlik, ebeveyn izni ve bekar ebeveyn yardımları gibi birçok çalışan hakkını bu sistem aracılığıyla finanse etmektedir. Tıbbi faydalar da büyük ölçüde Ulusal Sigorta Sistemi'nden karşılanmakta ve sağlık hizmetleri hastalar için çoğunlukla ücretsiz sunulmaktadır.
İşveren Tarafından Sağlanan Zorunlu Haklar
Norveç'te işverenlerin sosyal güvenlik katkılarının dışında sağlaması gereken bazı zorunlu yasal haklar şunlardır:
- Yıllık İzin: Çalışanlar yılda en az 21 gün ücretli izin hakkına sahiptir. Birçok işveren, toplamda beş hafta (25 gün) ücretli izin vermeyi tercih etmektedir.
- Hastalık İzni: İşverenler, hastalık izninin ilk 16 günü için çalışanların maaşını ödemekle yükümlüdür. Bu süreden sonra ödeme, Sosyal Güvenlik Sistemi üzerinden yapılır.
- Mesleki Emeklilik Planı: Tüm işverenler, çalışanları için bir mesleki emeklilik planı oluşturmak zorundadır. İşveren, çalışanın maaşının (belirlenen bir üst sınıra kadar) en az %2'sini bu plana yatırmalıdır; çalışanlar ise maaşlarının en fazla %7'sini (bir üst sınıra kadar) ödeyebilir.
- İş Kazası Sigortası: İşverenler, iş kazası sonucu ölüm veya iş göremezlik durumlarında çalışana ödeme yapacak bir iş kazası sigortası poliçesi yaptırmakla yükümlüdür.
Yaygın Ek Yan Haklar
Yasal zorunluluk olmamasına rağmen, işverenlerin yetenekli çalışanları çekmek ve elde tutmak için yasal hakların ötesinde ek faydalar sunması yaygındır. Bu ek haklar genellikle çalışanın kıdemine göre değişmektedir:
- Ek Ücretli İzin: Yasal zorunluluk olan minimum 21 güne ek olarak, birçok şirket toplamda beş hafta (25 gün) ücretli izin vermektedir.
- Esnek Çalışma Düzenlemeleri: Hibrit çalışma modelleri ve uzaktan çalışma imkanları sunulması yaygındır. Uzaktan çalışanlar ile işverenleri arasında bu düzenlemelerin koşullarını belirten yazılı bir anlaşma imzalanması zorunludur.
- Ek Emeklilik Katkıları: İşverenlerin zorunlu minimum %2'nin üzerinde emeklilik katkısı sağlaması, çalışanların şirkete uzun süre bağlı kalmasını teşvik eden değerli bir faydadır.
- Hayat Sigortası: Yasal zorunluluk olmamasına rağmen, çoğu işveren iş kazası sonucu ölüm veya maluliyet durumlarını kapsayan hayat sigortası poliçesi sağlamayı tercih eder.
- Ebeveyn İzninde Ek Ödeme: Sosyal Güvenlik Sistemi ebeveyn izninde, bir üst sınıra kadar maaşın sadece %80'ini öder. Bu nedenle bazı işverenler, çalışanlarının normal maaşlarını alabilmeleri için aradaki farkı tamamlayarak ek ödeme yapmayı değerli bir yan hak olarak sunmaktadır.
