Galaksinin Merkezinden 2.600 Işık Yılı Uzakta Bir Yıldız Yok Oldu
Bilim insanları, gökyüzünde şimdiye dek nadir görülen bir olayı kayıt altına aldı. Dünya'dan yaklaşık 600 milyon ışık yılı mesafede yer alan bir galakside, devasa bir süper kütleli kara delik bir yıldızı adeta yuttu. AT2024tvd olarak adlandırılan bu olay, galaksi merkezinden 2.600 ışık yılı uzakta meydana gelerek bilim dünyasında heyecan uyandırdı.
Bugüne kadar gözlemlenen tüm gelgitsel bozulma olayları (TDE) galaksi merkezlerinde tespit edilmişti. Ancak bu yeni gözlem, kara deliğin merkezi bir noktaya bağlı olmadığını ve serbestçe hareket edebildiğini açıkça ortaya koydu. Böylelikle ilk kez bir gezgin kara delik için doğrudan kanıt elde edilmiş oldu.
İlk Sinyal Süpernova Gibi Parlayan Bir Işıma Oldu
Olayın keşfi, Caltech’e bağlı Zwicky Transient Facility tarafından gerçekleştirildi. Başlangıçta, süpernovaları andıran güçlü bir parlama tespit edildi. Ancak elde edilen tayf verileri, bunun klasik bir süpernova olmadığını gösterdi. Işımada hidrojen, helyum, karbon, azot ve silisyum gibi elementlerin geniş emisyon çizgileri vardı ve bu durum, bir yıldızın kara delik tarafından parçalanması sonucu oluşan tipik işaretlerle örtüşüyordu.
Bilim insanlarının “spagettifikasyon” olarak adlandırdığı bu süreçte, yıldız kara deliğin güçlü çekimiyle ince ve uzun hale gelip kopuyor. Bu çarpıcı olay, görünür ve morötesi ışık dalga boylarında yayılma yaratıyor ve teleskoplar aracılığıyla saptanabiliyor.
İki Kara Delik Aynı Galakside Ama Bağlı Değiller
İlginç olan bir diğer detay ise, olayın yaşandığı galaksinin merkezinde halihazırda yaklaşık 100 milyon Güneş kütlesinde bir kara deliğin bulunması. Ancak bu TDE’yi gerçekleştiren kara deliğin kütlesi yalnızca 1 milyon Güneş kütlesi civarında. Araştırmacılar, her iki kara deliğin birbirine yakın konumda olmalarına rağmen kütleçekimsel olarak bağlı olmadığını düşünüyor.
Gözlemler; Chandra X-ışını Gözlemevi, Hubble Uzay Teleskobu ve Very Large Array gibi güçlü teleskoplar aracılığıyla doğrulandı. Elde edilen veriler, olayın galaksi merkezinin dışındaki bir bölgede gerçekleştiğini açık biçimde ortaya koydu. Ayrıca Hubble’ın elde ettiği görüntüler, bu bölgeden yayılan ışığın galaksinin geri kalanına kıyasla daha mavi tonlarda olduğunu gösterdi.
Galaksi Çarpışmasının İzleri Olabilir
Uzmanlara göre, aynı galakside iki farklı süper kütleli kara deliğin bulunması, geçmişte yaşanmış bir galaksi birleşmesinin izi olabilir. Konuyla ilgili bilim insanları şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu tür gezgin kara delikler normalde fark edilemez. Ancak binlerce yılda bir bir yıldızla karşılaştıklarında, dev bir enerji patlamasıyla kendilerini belli ederler.”
Yeni Nesil Teleskoplarla Daha Fazlası Görülebilir
AT2024tvd olayı, bu ölçekteki bir yıldız-yutma hadisesinin optik dalga boylarında doğrudan tespit edildiği ilk örnek olarak kayda geçti. Bilim dünyası, gelişen teknolojilerle birlikte bu tür nadir olayların çok daha sık gözlemlenebileceğini öngörüyor.
